Seksuele opvoeding en ontwikkeling | 6 tot 9 jaar

Op elke leeftijd vindt er naast fysieke, sociale en emotionele ontwikkeling ook seksuele ontwikkeling plaats. Kinderen van 6 tot 9 jaar kunnen verliefd worden, maar ze krijgen ook gevoelens van schaamte en onzekerheid. Wat is belangrijk in de seksuele opvoeding en ontwikkeling van 6 tot 9 jaar? Hoe praat je met een kind van deze leeftijd over liefde en seks?

In dit derde deel van een serie artikelen over ‘seksuele ontwikkeling en opvoeding’ gaan we in op de leeftijd tussen 6 en 9 jaar.

>>Informatie over seksuele opvoeding en ontwikkeling in andere leeftijdscategorieën vind je hier:

• baby’s en peuters
• kleuters
• 10 tot 12 jaar

Ook staan we even stil bij wat seksuele opvoeding nu precies inhoudt en waarom dat belangrijk is. Dit doen we in alle artikelen in deze serie, mocht je het al eerder gelezen hebben: scroll dan gerust even verder door naar beneden.

De definitie van seksuele ontwikkeling:

In de richtlijnen van de Jeugdgezondheidszorg (jgz) staat beschreven: ‘De seksuele ontwikkeling start in de vroege kinderjaren en zet zich voort in de puberteit en volwassenheid. De seksuele ontwikkeling bestaat uit een samenspel tussen lichamelijke, cognitieve, psychische, sociale, relationele, ethische, religieuze en culturele factoren.’

Seksuele opvoeding

Er zijn dus vele factoren van invloed op hoe de seksuele ontwikkeling van kinderen verloopt. En jij als ouder hebt daar een belangrijke rol in. Door te weten en begrijpen hoe een kind zich seksueel ontwikkelt vanaf vroege leeftijd om uit te kunnen groeien tot volwassene, kun jij je kind hierin begeleiden. Seksuele opvoeding noemen we dat.

Op veel basisscholen wordt er tijdens de ‘Week van de Lentekriebels’ (31 maart t/m 4 april 2025) aandacht besteed aan relationele en seksuele vorming, aangepast op de leeftijd van het kind. Scholen die meedoen geven een week lang les over weerbaarheid, relaties en seksualiteit, met behulp van lesmateriaal dat na gedegen onderzoek is afgestemd op kinderen per leeftijd. Andere scholen kiezen hier een ander moment of een andere manier voor, en er zullen ook scholen zijn waar dit onderwerp niet aan bod komt. Het is belangrijk dat ouders goed geïnformeerd worden over wat hun kinderen leren op school en welke waarde dat heeft voor hun ontwikkeling.

Mis jij die informatie nog? Of wil je zelf het lesmateriaal eens inzien om je een goed en objectief beeld te kunnen vormen? Vraag daar dan naar op de school van jouw kind. Helaas gaan er o.a. op social media regelmatig berichten rond die niet berusten op de werkelijkheid en de realiteit, met het risico dat er te snel een oordeel en mening wordt gevormd zonder vooraf zelf te verdiepen.

Seksuele opvoeding gaat over het begrijpen van je lichaam,

over vriendschappen en het stellen van grenzen.

Het is praten over relaties, het lichaam en gevoelens

op een manier die past bij de leeftijd van het kind. 

Uiteraard is het, buiten school, ook een opvoedtaak van ouders zelf om hun kind te ondersteunen in de ontwikkeling tot volwassene, ook wanneer het om seksuele en relationele vorming gaat. Dit artikel gaat je daar ongetwijfeld bij helpen!

De rol van ouders bij de seksuele ontwikkeling van kinderen

Als ouder heb je veel invloed op de seksuele ontwikkeling van je kind. Dat doe je voor een deel bewust, maar ook vaak onbewust. Denk daarbij aan:

• hoe je zelf omgaat met mensen en relaties
• wat jij in relaties belangrijk vindt
• waar je over praat en waarover niet
• hoe je praat over relaties en seksualiteit
• de veiligheid en liefde die je jouw kind geeft

Dit zijn allemaal voorbeelden voor je kind. Als ouder geef je belangrijke waarden en normen mee zoals liefde, respect en zelfvertrouwen. Ook ben je voor je kind vaak het eerste aanspreekpunt voor vragen.

De seksuele opvoeding van je kind betekent dat jij als ouder ervoor zorgt dat je kind op een ontspannen manier stappen kan zetten in de seksuele ontwikkeling. Die stappen neemt je kind uit zichzelf. Als ouder geef je het daarvoor ruimte en veiligheid, stel je regels, beantwoord je vragen. Ook breng je je kind waarden en normen bij als de tijd daarvoor rijp is.

Seksuele opvoeding helpt kinderen om positieve en gezonde keuzes te maken rond seksualiteit en relaties als ze ouder worden. Ze leren hun eigen grenzen kennen en voelen zich zelfverzekerder om vragen te stellen over seksualiteit. Ook zijn ze beter voorbereid om bewuste keuzes te maken die passen bij hun waarden en gevoelens.

Seksuele opvoeding draagt daarmee bij aan het voorkomen van seksueel grensoverschrijdend gedrag. Dit komt doordat kinderen leren hoe ze hun eigen grenzen kunnen aangeven. En hoe ze die van anderen kunnen respecteren.

Meiden en jongens apart?

Jongens en meiden spelen vanaf ongeveer 7 jaar vaker apart. Ze doen dan ‘echte’ jongensdingen en ‘echte’ meidendingen. Als jongens en meiden samen spelen, vinden ze dat soms spannend. Ze zijn verlegen of gaan juist heel stoer doen.

De ideeën over wat bij jongens en meiden hoort veranderen. Kinderen van deze leeftijd leren vaak al dat je ook een jongen kunt zijn als je je ‘meisjesachtig’ gedraagt, en andersom. Het is belangrijk dat kinderen zichzelf kunnen zijn en dat dat wordt gerespecteerd.

Wil je specifieke informatie over de ontwikkeling van genderidentiteit per leeftijdsfase en hoe jij hier als opvoeder mee om kunt gaan? Kijk dan voor meer informatie op NJI.nl.

Ongemakkelijk bij bloot

Je kind kan zich op deze leeftijd in zijn of haar blootje of bij het uitkleden ongemakkelijk gaan voelen, terwijl het daar voorheen geen enkele moeite mee had. Ook kinderen hebben recht op privacy. Door dit serieus te nemen leert je kind op jonge leeftijd dat hij of zij grenzen aan mag geven. En dat deze grenzen vervolgens gerespecteerd worden.

Vergelijken en onzekerheid

Op deze leeftijd worden kinderen zich ook meer bewust van zichzelf en van verschillen met anderen. Ze kunnen zichzelf gaan vergelijken met anderen of met beelden op tv en online. Hierdoor kunnen ze onzeker worden over hun eigen lichaam. Leer je kind dat iedereen er anders uitziet. En dat iedereen uniek en mooi is.

Besteed ook aandacht aan het opbouwen van zelfvertrouwen. Dat helpt je kind bij het durven zeggen wat hij of zij wel en niet wil. Je doet dit door complimenten te geven en je kind te laten merken dat hij of zij trots op zichzelf mag zijn. Respecteer daarnaast dus ook de privacy en grenzen van je kind. Ook op die manier laat je merken dat je kind mag aangeven als hij of zij iets wel of niet wil.

Verliefdheid voelt echt

De meeste kinderen kunnen op deze leeftijd uitleggen wat verliefdheid is. Sommigen zijn al ‘op iemand’. Kinderen kunnen heel erg verliefd zijn. Ze willen naast elkaar zitten en elkaars hand vasthouden. Ze geven elkaar meestal nog geen kusjes. Voor je kind is de verliefdheid heel echt. Vertel dat verliefdheid leuk kan zijn, je verlegen kan maken en soms verwarrend kan zijn. Ook kun je vertellen dat je verliefd kunt zijn op jongens, op meiden of op beiden.

Ontdekken van het lichaam

Kinderen zijn nieuwsgierig naar hun lichaam en dat van anderen. Ze zijn ook benieuwd naar elkaars geslachtsdelen. Op deze leeftijd zijn kinderen zich steeds bewuster van de sociale regels. Je merkt er als volwassene waarschijnlijk dus niet veel van. Ook het aanraken van de eigen geslachtsdelen gebeurt nu vooral als ze alleen zijn. Het ontdekken van het eigen lichaam past bij een gezonde seksuele ontwikkeling. Kinderen leren zo wat ze prettig en niet prettig vinden.

Wensen en grenzen

Sommige kinderen van 6 tot 9 jaar spelen buiten zonder toezicht. Je kind leren wensen en grenzen aan te geven wordt steeds belangrijker. Besteed daarom aandacht aan weerbaar zijn. Leer je kind op het eigen gevoel te vertrouwen. Vertel je kind dat hij of zij niet zomaar met andere mensen mee mag gaan, zonder dat jij het weet. Ook niet als het bekenden zijn. Vertel dat niemand aan hun lijf mag komen als ze dat niet willen. Dat volwassenen nooit iets seksueels bij kinderen mogen doen. En dat als er iets gebeurt wat je kind niet wil, het nooit de schuld van het kind is. Laat merken en voelen dat je kind áltijd bij je terecht kan.

Voorbereiding op de puberteit

Je kunt kinderen van 8 a 9 jaar alvast iets vertellen over de veranderingen die ze in de puberteit gaan meemaken. Sommige kinderen raken namelijk al op jonge leeftijd in de puberteit en zo niet, dan vinden kinderen het fijn om alvast te weten wat het is en wat hen te wachten staat ergens de komende jaren, zodat ze er niet door overvallen worden.

Online komt je kind van alles tegen

Veel kinderen zijn op deze leeftijd online. Weet dat kinderen online dingen tegen kunnen komen, die niet voor hen geschikt zijn. Kinderen kunnen schrikken van beelden van seks. Ze kunnen op deze leeftijd deze foto’s en filmpjes nog niet goed begrijpen. Kijk dus af en toe mee met wat je kind op internet doet en vraag naar wat hij of zij heeft gezien. Leg je kind uit dat hij of zij dingen tegen kan komen, die niet voor kinderen geschikt zijn, zoals seks of geweld. Zeg dat je kind die dingen weg kan klikken en het aan jou kan vertellen. Zorg ook voor een goede filter op de computer, zodat je kind geen beelden van geweld en porno te zien krijgt. En check voor de zekerheid nog maar eens of je je eigen beeldmateriaal – mocht je dat hebben – wel echt goed verstopt, vergrendeld of beveiligd hebt. Stel je voor… dat zou dubbele schrik zijn 😉 Vinden kinderen echt niet fijn om te zien, en jij denkelijk ook niet!

Is je kind op deze leeftijd al actief op social media? Maak dan duidelijke afspraken over wat je kind wel en niet op een profielpagina plaatst. Spreek af dat je kind geen onbekenden toelaat in chatsessies en mensen blokkeert die vervelende vragen stellen.

Meer over seksuele ontwikkeling van kinderen 6-9 jaar

• Download op Seksueleopvoeding.info de brochure ‘Relationele en seksuele ontwikkeling van kinderen van 6-9 jaar.
• Seksueleopvoeding.info – over de fase 6-9 jaar waarin het al een beetje spannend wordt.
• Boeken kunnen helpen om over liefde en seks te praten met je kind.
• Op Seksueleopvoeding.info/hoe vind je de brochures over relationele en seksuele ontwikkeling van kinderen ook in het Engels, Oekraïens en Arabisch. Turks en Spaans volgen nog.

(bron: Groeigids.nl, seksueleopvoeding.info en NJI.nl)

Wanneer hulp zoeken?

Merk jij dat deze tips niet voldoende zijn voor de rol die jij als ouder hebt in de seksuele opvoeding van je kind? Of vind je het, om welke reden dan ook, erg lastig of ingewikkeld om dit toe te passen? Heb je vragen, of maak je je zorgen? Overweeg dan om dit eens te bespreken met iemand die je vertrouwt of om ondersteuning te vragen bij een professional.

Je kunt in de regio 046 bijvoorbeeld heel laagdrempelig terecht bij de jeugd- en gezinswerkers van Partners in Welzijn, zij staan met een luisterend en niet oordelend oor voor je klaar en zoeken met je mee naar verbetering van de situatie.

Ook kun je altijd om tips vragen bij de Jeugdgezondheidszorg van de GGD-Zuid Limburg.

En als je kind naar de buitenschoolse opvang gaat, bijvoorbeeld van MIK & Spelenderwijs Kinderopvang, bespreek het dan ook eens met de pedagogisch medewerker.

Heb je vragen of zorgen rondom de genderidentiteit of de mentale gezondheid van je kind? Dan kun je heel laagdrempelig, zonder verwijzing,  terecht bij de psychologen kind & jeugd van het Centrum voor Jeugd en Gezin (Westelijke Mijnstreek, Beekdaelen, Brunssum en Vaals).

Ook interessant om te bekijken

Hieronder vind je een aantal items (artikelen en webinars) die gemaakt zijn door Opgroeienin046.nl, passend bij deze leeftijd of dit onderwerp.

Lezen

• Goed zorgen voor je relatie als je kinderen hebt
• Tips bij brutaal gedrag van kinderen
• Online pesten
• Grenzen stellen of straffen, ken jij het verschil?
• Hoe help je een kind omgaan met een scheiding?

Kijken

• Broertjes en zusjes; ze kunnen niet met en niet zonder elkaar | webinar
• Mijn kind is online. Wat nu? | webinar
• Kinderen en scheiden | webinar
• Pesten | webinar

Op zoek naar informatie over een ander opvoed-thema?

Gebruik dan de zoekfunctie op onze website, je vindt deze bovenaan de homepage, bij het vergrootglas. Typ het woord of een (deel van een) zin waar jij iets over wil weten, en je vindt vanzelf alle artikelen en webinars die met jouw vraag te maken hebben.

Staat wat jij zoekt er niet bij? Laat het ons gerust weten via onderstaande contactgegevens.

Vragen? Contact?

Heb je naar aanleiding van dit artikel een vraag? Wil je graag met iemand in contact komen omdat je vragen of zorgen hebt? Bel of stuur een whatsapp-bericht naar het CJG 046-8506910 of mail naar info@cjg-wm.nl en we zorgen dat jouw vraag op de juiste plek terecht komt.

Geplaatst op 2 april 2025 | Categorie Schoolkind, Thema's