Straf geven aan pubers?

Je puber weet dat er grenzen en regels zijn. Hoe komt het dan dat je tiener zich hier soms niet aan houdt? Hoe kun je hier goed op reageren? En werkt straf geven aan pubers wel of niet?

Hoe leer je je tiener verstandige beslissingen te maken?

Pubers zijn volop aan het leren om zelfstandig beslissingen te nemen en om situaties in te schatten. Geef je kind dus ook de kans om dit te doen. Je tiener kan waarschijnlijk meer dan je denkt! Je kind moet dan ook de gevolgen van zijn of haar gedrag accepteren. Daar kun je afspraken over maken.

Hoe maak je afspraken over regels en grenzen?

• Leg je kind altijd uit waarom er bepaalde grenzen en regels zijn. Wees eerlijk. Vertel bijvoorbeeld dat je het belangrijk vindt om te weten dat je puber veilig is, en dat je daarom de regel wil stellen dat je kind altijd bereikbaar is en reageert als je belt of appt.
• Laat je kind vertellen hoe hij of zij zelf voor veiligheid zorgt. Wat heeft je kind al geprobeerd? Hoe werkte dat? Veel pubers hebben hier goede ideeën over. Maar in het moment of in een groep vrienden lukt het misschien niet altijd. Praat samen over welke afspraken kunnen zorgen voor meer veiligheid. En welke maatregelen passend zijn als de afspraken niet gevolgd worden.
• De belangrijkste afspraak die je met je puber kunt maken is: ‘Denk je dat je je niet kunt houden aan onze afspraak? Bel dan even. Ik wil weten of je veilig bent. Omdat ik je ouder ben en van je houd.’
• Jij kunt vertellen aan welke regels je wilt dat je puber zich houdt. Maar het is pas een afspraak als je kind het ermee eens is. Het helpt als je erbij vertelt waaróm deze regel er is. Bijvoorbeeld: ‘Op zaterdagochtend heb je een voetbalwedstrijd. Dan is het goed om op vrijdagavond om elf uur thuis te zijn.’
• Je kind kan natuurlijk andere ideeën hebben over wat haalbare afspraken zijn. Houd daar rekening mee door je in te leven in zijn of haar wereld. Je kind kan bijvoorbeeld niet meteen als jij roept aan tafel komen, omdat hij zijn game verliest als hij er zomaar uitstapt. En op tijd weg moeten van een feestje waar je net een heel leuk persoon hebt ontmoet, is echt niet fijn. Luister ook naar de argumenten van je puber en spreek samen af hoe te handelen in zo’n situatie.

Een puber bijsturen of straffen?

Eerst doen, dan denken. Dat hoort bij de puberteit en bij de ontwikkeling van het puberbrein. Houd dit ook in gedachten als je kind zich weer eens niet aan regels houdt. Pubers hebben hun ouders nodig om ze bij te sturen. Praten, je kind serieus nemen en bijsturen heeft meer effect dan straf geven. Lees ook de opvoedtips voor pubers.

Een puber ziet straffen als iets dat jij doet omdat je niet meer weet wat je anders moet doen. En dat klopt. Straf je je collega of partner als die iets verkeerds doet? Nee. Ook dan weet je dat praten veel meer effect heeft, en dat werkt bij pubers net zo. Een consequentie verbinden aan bepaald gedrag is soms nodig, maar het is de toon die de muziek maakt. Enkel en alleen straffen zorgt alleen voor meer ruzie en afstand.

Hoe stuur je je puber bij als hij of zij zich niet aan de regels houdt?

• Vraag jezelf af waarom je precies boos bent als je puber niet op de afgesproken tijd thuis is. Was het omdat je kind had beloofd de hond uit te laten nu er niemand anders thuis is? Of maak je je ongerust of er onderweg iets is gebeurd?
• Leg je gedachten uit aan je kind, zodat hij of zij begrijpt wat het probleem is. En ook waarom er iets moet gebeuren om te zorgen dat het niet nog eens gebeurt. Of om iets goed te maken. Dat heeft meer effect dan straf geven. Op deze manier neem je je kind serieus en dat waardeert een puber.
• Probeer niet boos te reageren en praat met je kind over hoe het zo heeft kunnen gebeuren. Daarmee geef je hem of haar inzicht in het eigen gedrag en keuzes. Zo leert je kind omgaan met verantwoordelijkheid.
• Laat je kind meteen de gevolgen van het ongewenste gedrag ervaren. Stel dat niet te lang uit. Dan denkt je kind misschien dat hij of zij er wel mee wegkomt.
• Leg duidelijk uit wat te ver gaat en waarom je het gedrag niet goed vindt. Daar leert je puber van. Richt je dus op het gedrag en niet op de persoon. Als je kind zich als persoon aangevallen voelt, kan hij of zij zich gaan afsluiten voor je. Dat is niet goed voor jullie band.
• Je kunt de band met je kind versterken door aandacht en complimenten te geven. Dat is goed voor het zelfvertrouwen. Lees hier meer over het vergroten van het zelfvertrouwen van je puber.

Wat zijn goede maatregelen als je puber zich niet aan de afspraak heeft gehouden?

• Denk goed na hoe je puber ervan kan leren als hij of zij zich niet aan afspraken houdt. Het is belangrijk dat het gevolg, dus de maatregel, past bij wat er fout is gegaan. De telefoon twee dagen afpakken is waarschijnlijk niet handig. Want hoe kan je kind je dan appen dat hij of zij huiswerk op school maakt en later is?
• Een maatregel hoeft niet lang te duren. Een weekend niet uit mogen is net zo effectief als een maand. En je kunt je er makkelijker aan houden.
• Straf nooit door te slaan! Slaan is verboden in Nederland, en voor een puber is het alleen maar kwetsend, vernederend en pijnlijk. Het is heel slecht voor jullie band.
• Je hebt duidelijke grenzen gesteld en je puber kent de regels. Toch kun je ervan uitgaan dat je tiener zich soms niet aan die regels houdt. Dan kan het nodig zijn om ‘straf’ te geven, om je puber de consequenties van zijn of haar gedrag te laten ervaren.

Voorbeelden van passende gevolgen/maatregelen zijn:

• Zit je kind te appen tijdens het eten? De rest van de avond gaat de telefoon in de kast.
• Iets kapot gemaakt? Laat je kind de scherven opruimen, het voorwerp repareren of aan de vervanging meebetalen.
• Huiswerk niet gemaakt na schooltijd? Dan moet het op een later moment en gaat die afspraak met vrienden niet door.
• Te laat thuis op een avond? Dan de volgende avond thuisblijven.
• Ruimt je puber niets op of doet hij of zij de was niet in de wasmand? Waarschuw niet meer. Laat vuile kleren liggen en help niet meer met zoeken naar spullen. Dát is gevolgen ervaren.

Wat als je boos bent?

Boos worden als je kind zich niet aan afspraken en regels heeft gehouden is iets heel menselijks. Als je heel boos bent – en je puber is dat dan waarschijnlijk ook – is het goed om even afstand te nemen door bijvoorbeeld je kind naar de eigen kamer te sturen. Niet als straf, maar om allebei even tot rust komen, benoem dit ook zo. Of: ga zelf even uit de situatie door een rondje te gaan wandelen, en benoem ook waarom je dit gaat doen: ‘Ik ga nu even weg zodat ik tot rust kan komen en kan nadenken. Probeer jij dat ook even? Dan kunnen we straks beter verder praten.’

>>Heb jij zelf meer dan je lief is last van boosheid en wil je je eigen reactie veranderen? Lees dan ook eens Kort lontje? Over de impact van boosheid en agressie op kinderen. Je vindt hier o.a. een link naar een webinar van Partners in Welzijn.

Ga daarna naar je kind en praat samen over wat er is gebeurd:

• Vertel kort en duidelijk welk gedrag van je puber niet oké was. Laat je kind ook zijn of haar kant van het verhaal vertellen. Blijf kalm en zorg dat het geen discussie of ruzie wordt.
• Vraag je kind naar de reden waarom hij of zij zich niet aan de regel hield. Het kan zijn dat je de conclusie trekt dat de regel niet meer past bij de leeftijd of ontwikkeling van je kind. Bedenk samen hoe de regel aangepast kan worden.
• Probeer je puber als ‘volwassen’ persoon te behandelen en te respecteren. Pubers zijn daar erg gevoelig voor.
• Waren er afspraken over de gevolgen van het overtreden van de regel? Voer die dan ook uit.

(Bron: Groeigids.nl)

Wanneer hulp zoeken?

Merk jij dat het niet goed lukt om bovenstaande tips toe te passen, of maak je je zorgen? Overweeg dan om dit eens te bespreken met iemand die je vertrouwt of om ondersteuning te vragen bij een professional.

Je kunt in de regio 046 bijvoorbeeld heel laagdrempelig terecht bij de jeugd- en gezinswerkers / schoolmaatschappelijk werkers van Partners in Welzijn. Zij staan met een luisterend en niet oordelend oor voor jou als ouder klaar en zoeken met je mee naar verbetering van de situatie. Ook bieden zij de cursus ‘Omgaan met pubers’ aan. De eerstvolgende start op 21 oktober 2025.

Vragen of zorgen over de ontwikkeling of het mentale welzijn van je kind? De psychologen kind- en jeugd van het Centrum voor Jeugd en Gezin staan voor je klaar.

Ook interessant om te bekijken

Hieronder vind je een aantal items (artikelen en webinars) die gemaakt zijn door Opgroeienin046.nl, passend bij dit thema of bij de leeftijdscategorie.

Lezen

• Het brein van je puber, voortdurend in ontwikkeling
• Positieve opvoedtips | pubers
• Zo stel je grenzen voor je puber
• Communiceren met pubers
• Ruzie met je puber
• Help jouw puber een positief zelfbeeld te ontwikkelen (professional blog PIW)
• Boosheid en agressie bij pubers
• Psychische problemen bij pubers
• Zo houd je het gamegedrag van je kind in de gaten
• Omgaan met angst bij kinderen en jongeren (professional blog CJG)

Kijken

• Een puber in huis; waar is de handleiding? | webinar
• Help mijn kind gaat naar de brugklas | webinar
• Digitale balans | webinar
• Mijn kind is online, wat nu? | webinar
• Seksuele ontwikkeling online | webinar

Op zoek naar informatie over een ander opvoed-thema?

Gebruik dan de zoekfunctie op onze website, je vindt deze bovenaan de homepage, bij het vergrootglas. Typ het woord of een (deel van een) zin waar jij iets over wil weten, en je vindt vanzelf alle artikelen en webinars die met jouw vraag te maken hebben.

Staat wat jij zoekt er niet bij? Laat het ons gerust weten via onderstaande contactgegevens.

Vragen? Contact?

Heb je naar aanleiding van dit artikel een vraag? Wil je graag met iemand in contact komen omdat je vragen of zorgen hebt? Bel of stuur een whatsapp-bericht naar het CJG 046-8506910 of mail naar info@cjg-wm.nl en we zorgen dat jouw vraag op de juiste plek terecht komt.

Geplaatst op 2 oktober 2025 | Categorie Jongeren, Thema's