Het brein van je puber, voortdurend in ontwikkeling

Denkt jouw tiener niet altijd na voordat hij of zij iets doet? Is je kind vooral met de eigen wensen bezig? Dat komt doordat het puberbrein nog lang niet af is. Vooral aan het begin en aan het eind van de puberteit verandert er veel in het hoofd van je kind. Het verstand van pubers werkt anders dan volwassen hersenen. Maar een puber kan veel leren!

Ontwikkeling hersenen puber

De hersenen groeien door tot je kind 23 jaar is, of nog ouder. Hersenen bestaan uit zenuwcellen en verbindingen. In de puberteit veranderen de hersenen sterk. Pubers krijgen minder verbindingen tussen de zenuwcellen, maar deze worden wel dikker. Deze verbindingen zorgen dat je kind steeds beter zelfstandig kan leven.

Tijdens deze fase is het erg onrustig en soms zelfs complete chaos in het puberhoofd. Dat verklaart het steeds veranderende gedrag van pubers.

Op Helderopvoeden.nl lees je meer over hoe het puberbrein werkt.

Pubers veranderen telkens

De ene keer kun je verstandig met pubers praten. Dan kunnen ze hun emoties beheersen en hebben ze goed nagedacht over wat ze zeggen. Het andere moment willen ze niet luisteren en zijn ze allesbehalve redelijk. Ze denken vaak heel zwart-wit, of hebben zomaar een uitbarsting van gevoelens.

Kinderen van 10 tot 15 jaar kunnen gevoeliger reageren op dingen. Dit komt niet alleen door hormonen, maar ook door het rijp worden van de hersenen. Pubers zijn erg bezig om hun wensen direct uit te voeren. Hebben ze zin in ijs, dan willen ze meteen een ijsje kopen. Ze hebben hun plotselinge gedachten nog niet onder controle.

Betere concentratie, minder goed vooruit plannen

Wat kunnen kinderen in de puberteit al wel en wat nog niet?

• Steeds meer onthouden. Ze kunnen ook een truc verzinnen voor wat ze moeten onthouden. Basisschoolkinderen kun je handige trucjes leren om dingen te onthouden (ezelsbruggetjes), pubers bedenken die al zelf.
• Van tevoren bedenken hoe ze iets het best kunnen aanpakken. Als je kind nu bijvoorbeeld spontaan aanbiedt om de vaatwasser in te ruimen, wil het mogelijk iets van je. Meer zakgeld of naar een laat feest.
• Heel geconcentreerd met huiswerk bezig zijn. Dat kan hij of zij ook met keiharde muziek erbij (ook al denk jij van niet ;). Muziek schermt achtergrondgeluiden af: kindergehuil, een startende auto of een klepperende deur. Televisie leidt trouwens meestal wél af, als je kind er steeds even naar kijkt. Dat geldt -helaas voor je puber- ook voor de mobiele telefoon met alle binnenkomende berichtjes en leuke video’s kijken op TikTok enz.
• Op de kern van een probleem richten. Een basisschoolkind wordt nog afgeleid door dingen, die er niets mee te maken hebben. Een puber heeft daar steeds minder last van.
• Heel goed plannen wat er nú moet gebeuren. Moeilijker is het om te plannen voor over een week of een maand. Huiswerk maken is daarom een uitdaging. Want dit betekent vooruit denken en vooruit werken. En niet pas een dag van tevoren gaan leren. Als pubers eenmaal aan hun huiswerk beginnen, kunnen ze het goed aanpakken. Maar ze zijn dan vaak al te laat en hebben nog te weinig tijd om alles nog te leren. Daardoor kunnen ze onvoldoendes gaan halen en hun motivatie kwijtraken.

>> Meer weten over o.a. het puberbrein? Kijk dan on demand, dus wanneer het jou uitkomt, het webinar ‘Een puber in huis… waar is de handleiding?!’ terug waarin Ludy en Margriet van Partners in Welzijn je voorzien van een heleboel tips!

Heftigere gevoelens en meer risico’s

Het veranderende gedrag van pubers heeft niet alleen met de hersenen, maar ook met hormonen te maken. Vooral het hormoon testosteron wordt actief in het deel van de hersenen dat gaat over spanning en emoties. Gevoelens kunnen daardoor snel en hoog oplopen.

Daarbij zoeken pubers ook vaak naar intense ervaringen. Maar het deel van de hersenen dat betrokken is bij het beheersen van wensen en het afwegen van risico’s is pas rond het twintigste jaar klaar… Een tijdlang denken pubers dus vaak nog niet goed na voordat ze iets doen. Ze zoeken dan wel risico en doen spannende dingen. Ze realiseren zich dan meestal niet eens dat hun gedrag gevolgen kan hebben.

In het filmpje ‘Puberbrein’ van het Trimbos-instituut zie je waarom je puber soms ‘rare dingen’ doet:

Pubers zijn steeds op zoek naar grenzen. Ze willen ontdekken of ze over die grenzen heen kunnen gaan of ze kunnen verleggen.

Vanaf 16 jaar meer aandacht voor anderen

Pubers zien zichzelf als het centrum van de wereld. Vanaf ongeveer 16 jaar leren ze steeds meer rekening houden met de gevolgen van hun gedrag. En ook met gevolgen op langere termijn. De organisatie in de hersenen wordt steeds beter.

• Pubers krijgen steeds meer grip op hun eigen gedrag.
• Ze maken nu keuzes omdat ze er redenen voor hebben. En ze kunnen die keuzes achteraf ook beoordelen.
• Ze kunnen hun gedrag nu aanpassen aan hun omgeving. Groepsdruk heeft minder invloed. Ze doen dus minder snel dingen, waar ze eigenlijk niet achter staan.

Je puber ondersteunen

Het helpt al veel als jij weet dat je puber zijn of haar gedrag niet altijd onder controle heeft, omdat het puberbrein nog volop in ontwikkeling is.

Je kunt je kind helpen door af en toe uit te leggen wat het gevolg kan zijn van het gedrag of plan. Zo herinner je je kind aan de eigen en jouw grenzen. Ook bij het plannen voor opdrachten op school en leren voor een proefwerk kun je je kind helpen.

(Bron: Groeigids.nl)

Wanneer hulp zoeken?

Merk jij dat het niet goed lukt om bovenstaande tips toe te passen, of maak je je zorgen? Overweeg dan om dit eens te bespreken met iemand die je vertrouwt of om ondersteuning te vragen bij een professional.

Je kunt in de regio 046 bijvoorbeeld heel laagdrempelig terecht bij de jeugd- en gezinswerkers / schoolmaatschappelijk werkers van Partners in Welzijn en bij de psychologen kind- en jeugd van het Centrum voor Jeugd en Gezin.

Ook interessant om te bekijken

Hieronder vind je een aantal items (artikelen en webinars) die gemaakt zijn door Opgroeienin046.nl, passend bij dit thema of deze leeftijdscategorie.

Lezen

• Help jouw puber een positief zelfbeeld te ontwikkelen (professional blog PIW)
• Zo stel je grenzen voor je puber
• Zo houd je het gamegedrag van je kind in de gaten
• Boosheid en agressie
• Psychische problemen
• Omgaan met angst bij kinderen en jongeren (professional blog CJG)
• Seksuele opvoeding en ontwikkeling van pubers
• Praten over internet en seks
• Genderidentiteit
• Grenzen stellen of straffen
• Naar de brugklas
• Help mijn kind is brugklasser (ouderblog)

Kijken

• Een puber in huis; waar is de handleiding? | webinar
• Help mijn kind gaat naar de brugklas | webinar
• Digitale balans | webinar
• Mijn kind is online, wat nu? | webinar
• Seksuele ontwikkeling online | webinar

Op zoek naar informatie over een ander opvoed-thema?

Gebruik dan de zoekfunctie op onze website, je vindt deze bovenaan de homepage, bij het vergrootglas. Typ het woord of een (deel van een) zin waar jij iets over wil weten, en je vindt vanzelf alle artikelen en webinars die met jouw vraag te maken hebben.

Staat wat jij zoekt er niet bij? Laat het ons gerust weten via onderstaande contactgegevens.

Vragen? Contact?

Heb je naar aanleiding van dit artikel een vraag? Wil je graag met iemand in contact komen omdat je vragen of zorgen hebt? Bel of stuur een whatsapp-bericht naar het CJG 046-8506910 of mail naar info@cjg-wm.nl en we zorgen dat jouw vraag op de juiste plek terecht komt.

Geplaatst op 24 juni 2025 | Categorie Jongeren, Schoolkind, Thema's