Sociaal-emotionele ontwikkeling van peuters

Peuters kunnen zich nog niet verplaatsen in een ander. Spelen doen ze nog naast elkaar en niet met elkaar. Ze moeten nog leren gevoelens van zichzelf en anderen te herkennen en te begrijpen. Dat noemen we sociaal-emotionele ontwikkeling. Of beter gezegd; sociale en emotionele ontwikkeling, want eigenlijk zijn dat twee verschillende dingen. Hoe kun je je kind hierbij helpen?

Omgaan met gevoelens is nog moeilijk voor peuters

Sociaal-emotionele ontwikkeling gaat over het omgaan met de ander (sociaal) en met jezelf en je gevoelens (emotioneel). Dat begint met het herkennen van de eigen gevoelens. ‘Ben ik boos, blij, verdrietig?’ Een 2-jarige kan nog geen woorden geven aan zijn of haar gevoelens. Hij of zij moet nog leren hoe je gevoelens op een goede manier laat zien.

Hoe ouder je kind is, hoe beter het woorden aan gevoelens kan geven. Je kind leert de gevoelens ook accepteren. Het mag best eens boos zijn. En mag dan misschien op een kussen slaan. Maar je kind mag geen anderen slaan.

Je kind leren omgaan met gevoelens

• Soms weet je kind niet of het nou boos is, of bang, of eigenlijk heel verdrietig. Help je peuter woorden aan gevoelens geven. ‘Wat een verdriet. Heb je je pijn gedaan?’ Of: ‘Je kijkt zo bang. Ben je geschrokken?’
• Je kind laat gevoelens zien in hoe hij of zij zich gedraagt. Vind je je kind lastig? Probeer dan te ontdekken of er iets is gebeurd. Hoe voelt je kind zich nu?
• Hoe je gevoelens als boos, bang of verdrietig op een handige manier laat zien, moet je kind van jou leren. Geef dus het goede voorbeeld als je zelf boos of verdrietig bent.

Hoe peuters met anderen omgaan

Je peuter ontdekt dat hij of zij een eigen persoontje is en ontwikkelt een eigen ik. Vanaf ongeveer 3 jaar begrijpen kinderen dat andere mensen ook gevoelens en wensen hebben. Ze herkennen het als een ander hetzelfde voelt als zijzelf. Een 3-jarige probeert soms al te helpen en te troosten. Meevoelen met een ander is nog heel moeilijk, zelfs nog voor kleuters.

Je kind leert zichzelf steeds beter kennen en krijgt steeds meer zelfvertrouwen. Ook leert je kind zich aan regels te houden en op de beurt te wachten.

Vanaf 3 jaar worden volwassenen en kinderen buiten het gezin belangrijker voor je kind. Je kind gaat nu delen en samenspelen, al is dat nog moeilijk. Sommige 3-jarigen beginnen vriendjes te maken, maar het zijn nog geen vaste vriendschappen. Driejarigen kunnen al rekening houden met anderen en al een beetje samenwerken. Kleuters kunnen dat wel al vrij goed.

Lees ook over hoe peuters gaan samenspelen.

Je kind helpen bij de sociaal-emotionele ontwikkeling

• Het allerbelangrijkst is geïnteresseerd zijn in wat je kind doet en zegt. Geef je kind warmte en aandacht.
• Speel en praat samen. Zo krijgen jullie een goede band. Zodat je kind zich begrepen en veilig en geborgen voelt bij jou.
• Reageer positief als je kind iets zelf probeert. Je kind leert zo doorzetten. En daar krijgt hij of zij zelfvertrouwen van.
• Laat je kind zelf dingen ontdekken. Als kinderen zelf van alles onderzoeken, ontdekken ze hoe dingen in elkaar zitten. Dat geeft een goed gevoel. Je kind wordt actiever en wil graag dingen leren.
• Reageer positief, bijvoorbeeld met een knuffel of een compliment.
• Laat je kind merken dat je van hem of haar houdt.
• Laat zien hoe je kunt meevoelen met anderen. Dat doe je door op gevoelens te wijzen en erover te praten. Zeg bijvoorbeeld: ‘Kijk, je zusje huilt. Ze is verdrietig, omdat ze haar knuffel kwijt is.’
• Geef ook woorden aan de gevoelens van je kind. Zeg bijvoorbeeld: ‘Je bent blij met die nieuwe pop, hè?’
• Geef zelf het goede voorbeeld. Je kind leert van kijken naar jou. Vertel daarom ook waarom je iets doet.
• Ook voorlezen helpt je kind te leren om gevoelens van anderen te herkennen en erop te reageren.
• Zorg ervoor dat je kind met andere kinderen kan spelen. Zo leert hij of zij omgaan met leeftijdsgenoten. Geef je kind op voor de opvang en ga naar activiteiten in de buurt.

(bron: Groeigids.nl)

Wanneer hulp zoeken?

Merk jij dat het niet goed lukt om bovenstaande tips toe te passen, of maak je je zorgen? Overweeg dan om dit eens te bespreken met iemand die je vertrouwt of om ondersteuning te vragen bij een professional.

Maak je je zorgen hoe je kind heftige gevoelens uit, of juist niet uit? Praat daar dan eerst eens over bij de Jeugdgezondheidszorg.

Verder kun je in de regio 046 bijvoorbeeld heel laagdrempelig terecht bij de jeugd- en gezinswerkers / schoolmaatschappelijk werkers van Partners in Welzijn en bij de psychologen kind- en jeugd van het Centrum voor Jeugd en Gezin.

Ook interessant om te bekijken

Hieronder vind je een aantal items (artikelen en webinars) die gemaakt zijn door Opgroeienin046.nl, passend bij dit thema of deze leeftijdscategorie.

Lezen

• Emotionele opvoeding, oftewel: leren omgaan met emoties (m.m.v. CJG)
• Complimenten geven
• Positieve opvoedtips | peuters
• Contact en hechting met je peuter
• Hoe krijgt je peuter genoeg beweging?
• Hoe geef je je kind meer zelfvertrouwen?
• Uitdagend spelen

Kijken

• Peuterpuberteit: hoe om te gaan met driftbuien? | webinar
• Zelfvertrouwen | webinar
• Broertjes en zusjes; ze kunnen niet met en niet zonder elkaar | webinar
• Hoogbegaafde kinderen | webinar
• Hooggevoelige kinderen | webinar

Op zoek naar informatie over een ander opvoed-thema?

Gebruik dan de zoekfunctie op onze website, je vindt deze bovenaan de homepage, bij het vergrootglas. Typ het woord of een (deel van een) zin waar jij iets over wil weten, en je vindt vanzelf alle artikelen en webinars die met jouw vraag te maken hebben.

Staat wat jij zoekt er niet bij? Laat het ons gerust weten via onderstaande contactgegevens.

Vragen? Contact?

Heb je naar aanleiding van dit artikel een vraag? Wil je graag met iemand in contact komen omdat je vragen of zorgen hebt? Bel of stuur een whatsapp-bericht naar het CJG 046-8506910 of mail naar info@cjg-wm.nl en we zorgen dat jouw vraag op de juiste plek terecht komt.

Geplaatst op 4 augustus 2025 | Categorie Peuter, Thema's