Leuk en veilig mediagebruik voor alle leeftijden

Is je kind veel met social media bezig? Wat gebeurt er op Snapchat, Instagram en Tiktok? Hoe praat je met je kind over social media en over nepberichten? Wat kun je doen als je kind onzeker wordt van wat er op social media gebeurt? En wat doe je als je kind minder gaat slapen door veel online te zijn? Hoe kun jij als ouder bijdragen aan leuk en veilig mediagebruik?

Wat is Snapchat, Instagram en TikTok?

Via social media houdt je kind contact met vrienden. Hij of zij blijft op de hoogte wat vrienden doen, krijgt informatie en ziet grappige filmpjes. Welke social media gebruiken kinderen en jongeren vooral?

• Op Instagram laten mensen zichzelf zien. Bijvoorbeeld hun nieuwe schoenen of kapsel of hoe ze met vrienden chillen.
• Bij Snapchat ben je met vrienden onder elkaar. Ze delen foto’s en filmpjes met elkaar, die anderen niet zien. Kinderen bevestigen en versterken zo hun vriendschap met elkaar. Door elke dag bijvoorbeeld minstens één foto uit te wisselen, bouw je een ‘streak’ op.
• Op TikTok kun je korte video’s plaatsen en vinden. Eerst waren het vooral playbackfilmpjes, maar nu vind je er veel meer soorten korte video’s.
• WhatsApp gebruiken kinderen ook, om te appen of gratis te bellen. Of omdat ze in een WhatsApp-groep zitten met de klas of met een team.

Mag een kind een eigen account?

Vanaf ongeveer 9 jaar kunnen de meeste kinderen zelf accounts aanmaken op internet. Door de privacywet mag je kind pas vanaf 13 jaar een eigen account maken op Facebook, Google of YouTube. Daar moet jij dan nog toestemming voor geven. Als Facebook of Google erachter komt dat een kind nog geen 13 is, blokkeren ze het account. Ook als jij het als ouder wel goed vindt. Pas met 16 jaar kan je kind zonder toestemming accounts aanmaken.

Google biedt de mogelijkheid om ook voor kinderen jonger dan 13 jaar een account aan te maken. Dit moet jij als ouder dan doen, vervolgens kun je het account van je kind dan beheren via Family Link. Je kunt dan bijvoorbeeld instellen of je kind zelf apps mag installeren op telefoon of tablet, of dat daar eerst jouw toestemming voor nodig is van jou als ouder middels een wachtwoord. Ook kun je een maximum schermtijd per dag aangeven, maar daar ook weer apps van uitzonderen, bijvoorbeeld whatsapp omdat je het wel belangrijk vindt dat je kind op deze manier in contact kan blijven met jou en leeftijdsgenoten. Ook kun je de tijd die per app besteed mag worden instellen, of zelfs met 1 klik een einde maken aan de schermtijd van die dag. Handig als jouw kind nog moeite heeft met het begrenzen van zichzelf (wat niet gek is op deze leeftijd) en jij er niet altijd naast kunt zitten om te volgen wat ze doen.

Contact met vrienden op social media

Social media kunnen heel leuk zijn voor je kind. Kinderen en jongeren houden zo contact met vrienden. Zelf merk je misschien ook wel dat je sommige vrienden vaker even ‘spreekt’ door WhatsApp.
Je kind blijft via social media op de hoogte van wat vrienden doen, krijgt informatie, ziet grappige filmpjes en kan zo ook praktische afspraken maken met leeftijdsgenoten voor school, sport of vrije tijd. Elkaar bellen is niet meer van deze tijd, volgens de meeste kinderen en pubers.
Social media is een aanvulling op het zien en spreken van vrienden. En ook door deze manier van contact met vrienden, ontdekken kinderen wie ze zijn.

Soms begrijpen kinderen elkaar verkeerd op social media. Er kan pestgedrag ontstaan en ruzie. Pubers zijn meestal al wat meer vertrouwd met social media en maken minder ruzie. Ook het digitale pesten neemt op die leeftijd af.

Social media tips voor je kind

Het is belangrijk om te weten wat je kind doet en ziet via social media. Zo houd je ook in de gaten of je kind er blij of onzeker van wordt. Praat met je kind over hoe je met elkaar om kunt gaan op social media. Wat deel je wel en wat niet? Hoe reageer je?

En deel deze tips met hem of haar:

• Wees eerlijk over jezelf op social media.
• Vraag jezelf af waarom je iets post. Wil je iets delen of wil je vooral meer volgers en vrienden krijgen? Waar voel je je goed bij?
• Probeer jezelf niet te vergelijken met anderen. Want vaak stellen mensen zichzelf en hun leven graag mooier voor dan het is. En veel foto’s en video’s zijn bewerkt, bijvoorbeeld met Photoshop.
• Gedragen je vrienden zich vreemd op social media? Praat erover met hen als je ze ziet.
• Je kunt ook (tijdelijk) stoppen met social media als je er moeite mee hebt. Of blokkeer contacten waar je geen goed gevoel van krijgt.
• Doe niet mee aan gevaarlijke internetspelletjes.
• Op verschillende social media kun je privacy-instellingen aanpassen. Je kunt het instellen op ‘alleen vrienden’ of er een slotje op zetten. Dan kan niet iedereen bij je profiel komen en de foto’s en posts zien. Op VPNgids.nl lees je meer over hoe je je privacy op bijvoorbeeld Facebook, Twitter en Tik Tok kunt beschermen.
• Doe voorzichtig met het versturen van berichten of foto’s.
• Op hoezomediawijs.nl leert je kind hoe hij of zij een nepprofiel kan herkennen.

De nadelen van social media

Onzeker door posts anderen

De meeste mensen delen op social media vooral de positieve en leuke dingen. Daardoor lijkt het alsof ze allemaal een perfect leven hebben. Bijna niemand deelt zijn saaie dagen. Misschien gaat je kind door al die geweldige posts twijfelen over zichzelf. Je kind wéét natuurlijk wel dat mensen alleen de mooie momenten uit hun leven delen, maar kan er toch somber van worden door ermee geconfronteerd te worden.

Onzeker door reacties

Bijna iedereen is gevoelig voor reacties online. Als de post van je kind wordt geliket of gedeeld, geeft dat een goed gevoel. En als dat niet gebeurt, kan je kind zich misschien teleurgesteld of onzeker voelen. Je kunt je ook buitengesloten voelen door wat er gebeurt op social media.

Angst om iets te missen

Veel jonge mensen zitten de hele tijd op social media. Ze zijn bang om dingen te missen. Dat noemen we ‘Fear of Missing Out’ (FOMO). Iemand die veel last heeft van FOMO kan ook zenuwachtig worden, gaan zweten en hartkloppingen krijgen. Bijvoorbeeld als er een nieuw bericht binnenkomt. Of als er nog heel veel whatsappjes gelezen moeten worden.
Leer je kind omgaan met de angst om iets te missen. Praat over die druk, zodat hij of zij keuzes leert maken. Zorg dat er genoeg momenten zijn om ook even los van die druk te zijn: even zonder smartphone.

Somber en slaapproblemen

Sommige mensen die veel op social media zitten krijgen psychische klachten. Zoals angst, depressie en slaapproblemen.
Social media kunnen je kind tot laat in de avond of zelfs nacht bezighouden. Het is dan moeilijk om in slaap te vallen. Steeds vaker krijgen kinderen hierdoor moeite met slapen. Door slaaptekort kun je je slechter concentreren en minder goed presteren.

Minder goed zien

Veel op je telefoon zitten betekent ook dat je lang naar een beeldscherm kijkt. Dat is slecht voor de ogen. Je kunt er bijziend van worden. Dat betekent dat je op afstand niet scherp kunt zien. Om te voorkomen dat je bijziend wordt, moet je afwisselend dichtbij en veraf kijken. Oogartsen raden de 20-20-2-regel aan: na 20 minuten beeldschermtijd, 20 seconden in de verte kijken. En het liefst 2 uur per dag buiten zijn!

Nep berichten op social media

Nepnieuws

Op social media staat veel nepnieuws en desinformatie. Berichten met onzin of verzonnen nieuws die speciaal zo gemaakt zijn, zodat je erop gaat klikken. Of visies of meningen die als nieuws en waar verspreid worden, terwijl er geen onderzoek aan vooraf is gegaan of de feitelijke kennis ontbreekt.  Je herkent niet altijd meteen dat het niet klopt. Het is ook nog zo dat niet iedereen hetzelfde ziet online door algoritmes. Dat wat jij aanklikt, komt in een andere vorm vanzelf weer terug, hoe vaker je klikt, hoe meer je ervan gaat zien. Je loopt zo het risico om in een ‘filterbubbel’ terecht te komen en te gaan geloven dat dit de enige waarheid is.

Om te ontdekken of een nieuwsbericht echt is, kun je controleren of het op andere plaatsen ook te vinden is. Vind je het op minimaal drie verschillende nieuws-websites terug, dan is de kans groter dat het klopt. Voor de zekerheid kun je voor het echte nieuws vertrouwen op de krant, radio en tv en hun websites.

Leg je kind dus goed uit dat niet alles wat je op social media ziet en leest, waar is. Dat je na kunt denken over wie de tekst geschreven heeft en waarom de tekst geschreven is. En leg ze uit hoe algoritmes werken, dat er op deze manier bepaald wordt wat en hoeveel over een bepaald onderwerp jij te zien krijgt.

Deepfake-video’s

Deepfake–video’s zijn nepvideo’s, die heel echt lijken. Met Artificial Intelligence (AI) kunnen computers mensen dingen laten zeggen en doen, die ze in het echt nooit gezegd of gedaan hebben.
Om te zien of een filmpje nep is, kun je het langzamer afspelen. Dan zie je misschien dat de mond niet goed met de tekst mee beweegt of dat mensen niet met de ogen knipperen. Ook wanneer de video onscherp is, vooral aan de randen om het hoofd, klopt er waarschijnlijk iets niet.
Kijk naar wie heeft het gemaakt en waarom. Stuur nooit iets zomaar door.
Praat met je kind over wat het van deepfake vindt.

Online kettingbrieven en horror-appjes

Mensen sturen elkaar via WhatsApp en social media soms berichten door die lijken op de kettingbrieven van vroeger. Als je een bericht niet doorstuurt naar tien anderen, dan gebeurt er iets naars. Of je wint bijvoorbeeld een geldprijs als je het wel doet. Het is allemaal onzin!
Spreek af met je kind dat hij of zij het vertelt als er zo’n berichtje binnenkomt. Leg uit dat je zo’n bericht beter niet kunt doorsturen. Laat je kind er op school ook over vertellen. Zodat ook andere kinderen het niet verder verspreiden. Hoe eerder het doorsturen stopt, hoe minder kinderen ervan schrikken.

Meer over social media en opvoeden

• Mediawijsheid.nl
• Hoezomediawijs.nl – kinderen vanaf 10 jaar lezen hier of ze digitaal in balans zijn
• Mediasmarties – met o.a. tips in verschillende talen voor mediaopvoeding m.b.v. de ‘mediadiamant’ (Fiona van Groeigids.nl heeft het hier ook over in de video bovenaan dit artikel)

(bron: Groeigids)

Wanneer hulp zoeken?

Merk jij dat het niet goed lukt om bovenstaande tips toe te passen, of maak je je zorgen? Overweeg dan om dit eens te bespreken met iemand die je vertrouwt of om ondersteuning te vragen bij een professional.

Je kunt in de regio 046 bijvoorbeeld heel laagdrempelig terecht bij de jeugd- en gezinswerkers / schoolmaatschappelijk werkers van Partners in Welzijn. Zij staan met een luisterend en niet oordelend oor voor je klaar en zoeken met je mee naar verbetering van de situatie.

Heb jij of je kind vragen of zorgen rondom de mentale gezondheid? Dan kun je heel laagdrempelig, zonder verwijzing,  terecht bij de psychologen kind & jeugd van het Centrum voor Jeugd en Gezin (Westelijke Mijnstreek, Beekdaelen, Brunssum en Vaals).

Ook interessant om te bekijken

Hieronder vind je een aantal items (artikelen en webinars) die gemaakt zijn door Opgroeienin046.nl, passend bij dit thema.

Lezen

• • Vloggers en influencers
  • Zo stel je grenzen voor je puber
  • Praten over internet en seks
  • Terugblik op de Week van de Mediawijsheid 2024
  • Online pesten

Kijken

• Mijn kind is online, wat nu? | webinar
• Digitale balans | webinar
• Social media en gamen | webinar
• Seksuele ontwikkeling online | webinar
• Ukkies en schermpjes | webinar
• Een puber in huis | webinar
• Pesten | webinar

Op zoek naar informatie over een ander opvoed-thema?

Gebruik dan de zoekfunctie op onze website, je vindt deze bovenaan de homepage, bij het vergrootglas. Typ het woord of een (deel van een) zin waar jij iets over wil weten, en je vindt vanzelf alle artikelen en webinars die met jouw vraag te maken hebben.

Staat wat jij zoekt er niet bij? Laat het ons gerust weten via onderstaande contactgegevens.

Vragen? Contact?

Heb je naar aanleiding van dit artikel een vraag? Wil je graag met iemand in contact komen omdat je vragen of zorgen hebt? Bel of stuur een whatsapp-bericht naar het CJG 046-8506910 of mail naar info@cjg-wm.nl en we zorgen dat jouw vraag op de juiste plek terecht komt.

Geplaatst op 8 april 2025 | Categorie Jongeren, Peuter, Schoolkind, Thema's