Pesten op school | PIW blogt

Pesten op school is een veel voorkomend probleem waar menig leerling mee te maken krijgt. We vroegen aan Tahnee Kerbusch, schoolmaatschappelijk werker in het voortgezet onderwijs, werkzaam bij Partners in Welzijn, hoe zij hier in haar dagelijks werk mee te maken krijgt en welke tips ze kan geven. Ze vertelt ons over Emma, een leerlinge die zij vorig schooljaar heeft begeleid.

“Vandaag is het dinsdag, de vaste dag waarop ik als schoolmaatschappelijk werker aanwezig ben op ‘mijn’ school. Emma, een 13-jarig meisje, komt huilend naar me toe gelopen. We zoeken snel de spreekkamer op en daar komt het hoge woord eruit. Emma vertelt me dat ze al sinds het begin van het schooljaar gepest wordt.”

Het verhaal van Emma

“Emma is een slimme en vriendelijke tiener, die recent gestart is in de brugklas. Ze heeft, net zoals op haar vorige school, moeite met het maken van vrienden. Ze is echter vastbesloten om hiervoor haar best te doen op haar nieuwe school. Ondanks al haar inspanningen om zich aan te passen, merkt Emma al in de eerste paar weken dat ze wordt buitengesloten door een groep meisjes in haar klas. Het leek in het begin nog onschuldig: ze werden stil als Emma in de buurt kwam en betrokken haar niet bij groepsactiviteiten. Maar al snel werd het gedrag van de meiden erger, als ik Emma’s verhaal goed beluister.

De groep meisjes begonnen Emma namelijk te treiteren via social media. Ze creëerden een nepprofiel op Snapchat met gemene en kwetsende berichten over Emma. En zoals dat dan vaak gaat, werd dit snel verspreid onder hun klasgenoten. Emma kwam hier achter, ze vond foto’s van haarzelf en persoonlijke informatie op het profiel, met daarbij beledigende teksten en ongepaste opmerkingen. Bij online pesten bleef het echter niet, al snel volgden er op school verbale aanvallen en nog meer sociale uitsluiting. Emma voelt zich steeds slechter. Ze gaat al 2 weken met tegenzin en buikpijn naar school, en heeft zelfs al eens gedaan alsof ze ziek was zodat ze niet naar school hoefde. Nadat ze in een nieuwsbrief over het schoolmaatschappelijk werk gelezen heeft, besloot ze dat ze bij het eerstvolgende incident zich zou melden bij mij. En daar zit ze dan, in mijn spreekkamer. Een kwetsbaar hoopje ellende, angst en verdriet dat niet meer weet wat ze moet doen.”

Welke stappen zijn er nodig?

“Dat Emma naar me toe kwam om haar verhaal te doen vind ik super dapper. Er kwamen in dat eerste gesprek erg veel emoties los bij Emma. Ik was een luisterend oor en vertelde Emma dat het niet oké is dat zij zich zo voelt op school. Ik besprak heel zorgvuldig met haar welke stappen ik hierin ging ondernemen, zodat ze dit goed begreep en hier achter kon staan. Zo vertelde ik Emma dat ik contact wilde opnemen met haar ouders, omdat zoiets groots met zoveel invloed op haar gevoel van welbevinden simpelweg gedeeld moet worden met haar ouders. Ze vond dit erg spannend, maar goed, ze zag ook in dat het haar ging helpen dus uiteindelijk was ze er volmondig oké mee.

Emma’s leven op school is in een kleine 2 maanden drastisch veranderd. Vol goede hoop op nieuwe kansen begonnen aan het nieuwe schooljaar op een nieuwe school. En wat begon als een subtiele uitsluiting, ontwikkelde zich tot een intense vorm van pesten die haar dagelijkse leven beïnvloedt.”

De impact van pesten

“Graag vertel ik jullie iets over de gevolgen van pesten, zoals ik die regelmatig zie in mijn dagelijks werk.

Psychische gezondheid

Emma heeft duidelijk symptomen van angst en depressie ontwikkeld. Ze heeft moeite met slapen, voelt zich vaak verdrietig en vertoont signalen van een laag zelfbeeld. Het constante gevoel van kwetsbaarheid en de schaamte over het pesten heeft invloed op haar mentale welzijn.

Sociale isolatie

Emma trekt zich steeds verder terug van haar klasgenoten, zelfs van haar oude vrienden hier op school. Ze durft niet meer deel te nemen aan sociale activiteiten en vermijdt zelfs school door zich ziek te laten melden. Haar sociale kring wordt steeds kleiner, wat haar gevoel van eenzaamheid versterkt.

Schoolprestaties

Alle stress en het verdriet hebben ook invloed op Emma’s schoolprestaties. Ze kan zich niet meer concentreren in de klas en haar cijfers beginnen te dalen. Dit leidt tot nog meer stress en tot gevoelens van falen en nergens goed voor zijn.”

Het zetten van de vervolgstappen

“Emma’s ouders worden in dezelfde week nog op de hoogte gebracht van de situatie. Ik doe dit samen met haar mentor, die ik samen met Emma bijgepraat heb. Het is voor een mentor van groot belang om te weten wat er speelt in een klas en bij individuele leerlingen, zodat ze hier acties op kunnen uitzetten. Vaak blijft pestgedrag een beetje onzichtbaar voor een mentor, omdat het heel subtiel en vaak ook buiten school of online gebeurt. Uiteindelijk hebben we samen een vergadering georganiseerd met de pesters en hun ouders, om het probleem aan te pakken en de situatie voor Emma veiliger te maken zodat zij hopelijk weer met plezier naar school kan.

Lang verhaal kort: Hoewel de school dus maatregelen nam om de situatie te verbeteren, zoals het implementeren van anti-pestprogramma’s en het bieden van ondersteuning vanuit mij als schoolmaatschappelijk werker aan Emma (en later ook van een psycholoog kind- en jeugd van het CJG), zijn de gevolgen van het pesten al diep doorgedrongen in Emma’s binnenwereld. Mede doordat ze dit op de basisschool ook heeft meegemaakt. Het gaat steeds een beetje beter met Emma, maar we zien ook dat Emma blijft worstelen met de gevolgen van pesten en dat het vertrouwen in haar omgeving is aangetast.”

Wat kunnen we leren van Emma’s verhaal?

“Dat pesten een ingewikkeld mechanisme is dat diepe sporen kan achterlaten bij een kind blijkt wel uit het verhaal van Emma. Goede samenwerking tussen school, ouders en professionals in het sociaal werk of de hulpverlening is onder andere essentieel.

Het belang van signaleren

Emma’s situatie benadrukt hoe cruciaal het is om vroegtijdig te reageren op signalen van pesten. Het op tijd herkennen van (vaak subtiele) vormen van buitensluiten en het bieden van preventieve ondersteuning aan leerlingen en eventueel ouders en docenten kan voorkomen dat een situatie escaleert.

Social media

Het gebruik van social media als platform voor pestgedrag toont de noodzaak aan om onze kinderen en jongeren over digitale veiligheid en verantwoordelijk gedrag te leren. Online pesten kan net zo schadelijk zijn als fysiek of verbaal pesten, en de gevolgen kunnen snel uitbreiden.

Ondersteuning voor slachtoffer én pester

Het is belangrijk om zowel slachtoffers als daders van pesten de nodige ondersteuning en begeleiding te bieden. Ondersteuning kan helpen bij het herstellen van het zelfvertrouwen en het aanpakken van onderliggende problemen. Ook in het geval van pesters!

De rol van de omgeving

Het is belangrijk dat scholen beleid en programma’s blijven ontwikkelen om pesten te voorkomen en te bestrijden. Het creëren van een cultuur van respect en inclusie op school, draagt bij aan een veilige omgeving voor alle leerlingen. Ook ouders/opvoeders hebben een belangrijke rol in de aanpak van pesten. Bij de slachtoffers, maar ook bij de pesters.

Emma’s situatie laat zien wat pesten met iemand kan doen en benadrukt de noodzaak van een gezamenlijke aanpak om dit probleem te bestrijden. Door bewustwording te creëren, tijdig signalen op te pikken en een cultuur van respect, inclusie en tolerantie te bevorderen, kunnen we samen stappen zetten richting een samenleving waarin pesten geen plaats heeft. Het is de verantwoordelijkheid van ons allemaal – ouders, scholen, en gemeenschappen – om te zorgen voor een veilige en ondersteunende omgeving voor álle jongeren.”

 
(de naam Emma in dit artikel is gefingeerd)

Meer weten?

Wil je meer weten met betrekking tot het thema pesten? Klik dan op de links hieronder.

• Pesten – een artikel uit 2023 vol links naar alle eerder bij Opgroeienin046 verschenen artikelen en webinars over pesten
• Pesten op de peuterspeelzaal | MIK Spelenderwijs blogt
• Help je puber een positief zelfbeeld te ontwikkelen | PIW blogt

Vragen? Contact?

Heb je naar aanleiding van dit artikel een vraag? Wil je graag met iemand in contact komen omdat je vragen of zorgen hebt? Bel of stuur een whatsapp-bericht naar het CJG 046-8506910 of mail naar info@cjg-wm.nl en we zorgen dat jouw vraag op de juiste plek terecht komt.

Geplaatst op 27 september 2024 | Categorie Jongeren, Schoolkind