Hoogsensitieve kinderen

Van 15 t/m 21 juni 2020 is het de “week van de hoogsensitiviteit”. Een mooi moment om ook bij Opgroeienin046 aandacht te besteden aan hoogsensitieve kinderen, ook wel HSK’s genoemd. We doen dit in 2 delen; een artikel met informatie en kenmerken. En een artikel met opvoedtips en ervaringsverhalen uit de dagelijkse praktijk van professionals.

Wat is hooggevoeligheid? Wat is hoogsensitiviteit?

Hooggevoeligheid en hoogsensitiveit worden vaak in 1 adem genoemd. Toch is dit niet helemaal hetzelfde. Hooggevoelige en hoogsensitieve kinderen hebben gemeenschappelijk dat ze moeite hebben met het verwerken van prikkels. Ze zijn gevoeliger van aard. Bij hoogsensitieve kinderen komt hier ook nog eens een vele diepere en intense beleving bij kijken. Vaak lijkt het aan de buitenkant dat deze kinderen angstig, snel van slag of lastig zijn, maar in werkelijkheid zijn ze gewoon gevoeliger en denken ze langer over dingen na. Deze kinderen ervaren vaak heftige emoties, van extreem vrolijk tot intens boos en daar zit soms weinig tijd tussen. Ze zijn vaak creatief, slim en vroeg wijs. Alles wat ze zien, horen of voelen beleven ze ook nog eens heel intens en verwerken ze op een diepe manier.

In dit artikel gebruiken we vanaf nu enkel de term hooggevoelig om het niet te ingewikkeld te maken, maar het kan dus net zo goed ook over hoogsensitieve kinderen gaan.

Wat gebeurt er als je hooggevoelig bent?

Een hooggevoelig kind raakt makkelijk overspoeld door emoties. Hierdoor kan het zich gaan terugtrekken en stil of verlegen overkomen. Of juist de prikkels opzoeken. Dit is per persoon en per situatie verschillend. Hooggevoeligheid is echter geen stoornis of diagnose die door een psychiater of psycholoog vastgesteld kan worden. Het is een aangeboren karaktereigenschap, een persoonlijkheidskenmerk. Je hebt geen hooggevoeligheid, je bént het. Uit onderzoeken blijkt dat bijna 1 op de 5 kinderen hooggevoelig is, dus 15 tot 20% van de kinderen (en volwassenen).

Een kind dat hooggevoelig is mist een filter in het informatieverwerkingssysteem in de hersenen. Zonder dit filter komt alles wat het ziet, hoort, ruikt en ervaart even hard binnen en wordt het op hetzelfde niveau door de hersenen verwerkt. De hersenen maken dus geen onderscheid tussen belangrijke en minder belangrijke prikkels, terwijl bij iemand die niet hooggevoelig is de informatie wél gefilterd wordt voordat het door de hersenen verwerkt wordt. Recent onderzoek heeft aangetoond dat als je hooggevoelige mensen een bepaalde opdracht laat doen terwijl zij in een MRI-scan liggen, er meer hersengebieden actief zijn dan bij mensen die niet hooggevoelig zijn. Dit laat duidelijk de zogenaamd ‘diepgaande verwerking’ zien. Kinderen die hoogsensitief zijn, denken en functioneren dus daadwerkelijk anders dan mensen die dat niet zijn, op neurobiologisch niveau.

Hoe merk ik dat mijn kind hooggevoelig is?

Een aantal kenmerken die kunnen voorkomen:

► Snel schrikken
► Klagen over kriebelende kleding, naden in sokken of labeltjes in kleding
► Niet van verrassingen houden
► Meer van een vriendelijke correctie leren dan van een strenge straf
► Gevoelig voor geuren; ze merken het snel op of vinden al gauw iets stinken
► Gevoelig voor de structuur van eten; bijvoorbeeld rijstkorreltjes vies vinden
► Vaak een scherpzinnig gevoel voor humor
► Intuïtief
► Slapen kan lastig zijn; klagen vaak over een ‘vol hoofd’ waardoor ze niet in slaap vallen
► Niet van grote of plotselinge veranderingen houden
► Veel vragen stellen, veel overdenken
► Perfectionistisch van aard
► Aanvoelen als anderen zich niet prettig voelen
► Voorkeur voor rustig spel
► Kunnen diepzinnige en beschouwende vragen stellen
► Gevoelig voor pijn
► Last van lawaai en/of drukte
► Oog voor detail (iets wat verplaatst is, verandering in iemands uiterlijk enz.)
► Bedachtzaam; bedenkt zich bijv. vooraf of het veilig is om ergens op te klimmen
► Intense emoties; extreem vrolijk maar ook heftig boos of heel lang verdrietig

ADHD, ASS en hoogbegaafdheid

Veel kinderen met een diagnose AD(H)D of een autisme spectrum stoornis (ASS) zullen ook kenmerken uit voorgaande lijst vertonen. Dit wil echter niet zeggen dat deze kinderen hooggevoelig zijn in plaats van de diagnose die gesteld is. Maar in hun gedrag zie je dus vaak dezelfde kenmerken terug. Het is belangrijk dat bij onderzoeken niet alleen naar het gedrag op zichzelf gekeken wordt, maar vooral ook naar de oorzaak van gedrag.

Hoogbegaafde kinderen zijn meestal ook hoogsensitief. Omgekeerd is dit echter niet zo te stellen. Wanneer een hooggevoelig kind ook hoogbegaafd is, is dat het duidelijkst te zien in de snelle (sprongsgewijze) ontwikkeling van een kind. Deze kinderen zijn vaak al vroeg met letters en cijfers bezig en leren zichzelf soms al lezen of rekenen. Ze stellen zichzelf (vaak op zeer jonge leeftijd) al veel vragen en zijn vaak kritische denkers. Deze kinderen lopen, zeker wanneer ze niet vroegtijdig herkend worden, het risico op onderprikkeling, wat een hele grote impact heeft op hun algehele ontwikkeling.

Het opvoeden van een hoogsensitief kind

Dit kan een hele uitdaging zijn. Ze lijken soms een hele andere gebruiksaanwijzing te hebben dan de meeste kinderen, of hebben iets anders nodig dan hoe jij als ouder geneigd bent het te doen of hoe jij het geleerd hebt. Je kunt als ouder het gevoel krijgen dat je ze moet beschermen tegen alle prikkels in de ‘grote boze wereld’, terwijl dit nu eenmaal wel de wereld is waarin ze moeten opgroeien en als volwassene moeten gaan functioneren. Hoe ga je met dit dilemma om, terwijl je maar zo weinig voorbeelden om je heen ziet. De ‘standaard opvoedmethodes’ zoals straffen en belonen werken bij deze kinderen vaak niet. Maar wat dan wel?

Hierover lees je meer in dit artikel waarin 2 professionals aan het woord zijn. Zij delen ervaringsverhalen en opvoedtips uit hun dagelijkse praktijk.

Waar kun je terecht als er ondersteuning nodig is?

Als 20% van alle kinderen hooggevoelig is, loopt 20% van de ouders tegen de eerder genoemde kenmerken aan. Voor de één is het voldoende om zich te verdiepen in het onderwerp door er veel over te lezen, voor de ander kan het helpen om er met een professional over te praten en zo wat opvoedtips te krijgen. Maar ook hooggevoelige kinderen zelf hebben soms een steuntje in de rug nodig, om zich bijvoorbeeld te leren beschermen tegen de grote hoeveelheid aan prikkels, om zich staande te kunnen houden in een wereld vol met prikkels, om te begrijpen waarom ze zich misschien anders voelen dan de meeste kinderen, of om beter te kunnen slapen.

► Het is altijd goed om ook even bij de leerkracht van je kind te polsen of daar iets opvalt aan het gedrag of het welbevinden van je kind. Is het op school hetzelfde als thuis? Of is dat juist heel verschillend?

► Als je al een professional hebt die jou of je gezin begeleidt, bespreek dan waar je tegenaan loopt en dat je misschien aan hooggevoeligheid denkt.

► Als je nog geen professional hebt waar je terecht kunt, dan kun je altijd geheel vrijblijvend en laagdrempelig terecht bij één van de jeugd- en gezinswerkers/schoolmaatschappelijk werkers verbonden aan de school van jouw kind. Zij hebben een luisterend oor, denken met je mee, kunnen kortdurend begeleiding bieden aan jou en je kind, en eventueel adviseren over meer specialistische hulp voor hoogsensitieve kinderen als dat nodig blijkt.

► Heb je nog geen vaste contactpersoon, maar wil je wel graag met iemand in contact komen omdat je vragen of zorgen hebt over jouw kind of jouw gezin? Bel of stuur een whatsapp-bericht naar het CJG 046-8506910 of mail naar info@cjg-wm.nl en we zorgen dat jouw vraag op de juiste plek terecht komt.

Bron: Psychogoed, Senzai

Geplaatst op 16 juni 2020 | Categorie Jongeren, Nieuws, Peuter, Schoolkind