Waarom voldoende slaap zo belangrijk is

Veel jonge kinderen hebben wel eens een periode dat ze niet goed slapen. Meestal gaat dat vanzelf weer over. Maar als je peuter vaak slecht slaapt, kunnen jij en je kind daar veel last van hebben. Het heeft invloed op het hele gezin en zorgt vaak voor stress. Wat kan je als ouder doen om je peuter beter te laten slapen? We vragen het aan Dean Wolters, combinatiefunctionaris Sport en Educatie bij Ecsplore.

Waarom is voldoende nachtrust zo belangrijk voor de gezondheid van je kind?

“Goed slapen is heel belangrijk: peuters hebben voldoende slaap nodig om zich goed te kunnen ontwikkelen, te groeien en overdag voldoende energie te hebben. Je kunt het zien als een regelmatig terugkerende pauze-modus, waarbij het lichaam én de geest tot rust komen. Een peuter slaapt in de nacht ongeveer 10 tot 12 uur: in de leeftijd van 1 tot 6 jaar gaan kinderen in Nederland gemiddeld om 19:30 uur naar bed en staan ze gemiddeld om 7 uur op.”

“Natuurlijk gaat dat niet altijd even vlekkeloos. Soms willen peuters niet gaan slapen of komen ze ’s nachts uit bed. ‘Duidelijkheid’ is daarin het sleutelwoord. Het helpt bij het slapen én voorkomt serieuze slaapproblemen. Vaste gewoonten spelen daarin een belangrijke rol.”

“Bij een peuter is het handig om een vast dagritme te gebruiken. Dat wil zeggen dat je vaste momenten instelt voor opstaan, wassen en aankleden, eten en naar bed gaan. Bouw de dag rustig af en zeg bijvoorbeeld duidelijk tegen je kind dat het over vijf of tien minuten bedtijd is. Zo krijgt je kind de ruimte voor de overgang van wakker zijn naar slapen. Je kind moet weten dat je het meent en dat het geen zin heeft om te treuzelen. Dit betekent niet dat je op een boze toon zegt dat het bedtijd is. Duidelijk en kordaat zijn is het beste.”

Wat zijn do’s en don’ts voor een goede slaap?

• Hanteer vaste tijden voor inslapen en opstaan. Kinderen tussen 0 – 3 jaar hebben vaak nog wel dutjes overdag nodig. Bij de leeftijdsgroep 4 tot 12 jaar is dit niet meer altijd de norm. Een verschuiving van de bedtijden kan namelijk moeilijkheden veroorzaken bij het opstaan de volgende dag.

• Eet op vaste tijden, maar niet vlak voor het slapengaan. Nuttig 4 uur voor het slapengaan geen cafeïne- of suikerhoudende producten.

• Voldoende blootstelling aan buitenlucht, zon- en daglicht helpt om een normaal slaap-waakritme te behouden. Dit geldt eveneens voor volwassenen.

• Gebruik minimaal een uur voor het slapengaan geen tablet of smartphone meer. Kinderen die dagelijks of langdurig gebruikmaken van een of meerdere schermen slapen tot wel 40 minuten korter dan de groep die dit niet doet, zo blijkt uit onderzoek van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM).

• Zorg voor een positief en rustig bedritueel.

Wat zijn de gevolgen van te weinig slaap voor je peuter?

“Slaapproblemen kunnen soms ernstige gevolgen hebben voor zowel je peuter als voor jezelf. Een slaaptekort en daarbij behorende moeheid overdag kunnen bij jonge kinderen leiden tot verminderde prestaties, maar ook emotionele- & gedragsproblemen en ongelukjes.”

“Kinderen die minder goed of minder lang slapen hebben een verhoogd risico op overgewicht of obesitas. Ze hebben over het algemeen vaker zin in calorierijke producten en eten meestal ook grotere porties. Aan de andere kant is uit verschillende studies gebleken dat kinderen met overgewicht een vergrote kans hebben op slaapapneu: een kortstondige ademstilstand tijdens de slaap. Slaapapneu komt vaak voor bij kinderen waarbij het vet zich lokaliseert in de omgeving van de nek.”

“Voor elk uur per nacht dat een kind langer slaapt, wordt het risico op overgewicht en obesitas verminderd met gemiddeld 9%. Daarnaast kunnen slaapproblemen op latere leeftijd ook leiden tot angst en depressieklachten, aandachtsproblemen en agressief gedrag.”

Hoe ga je ’s nachts om met een angstige of huilende peuter?

“Veel ouders zullen het inderdaad herkennen: je peuter staat in het holst van de nacht angstig bij je op de kamer en kruipt bij jou in bed. En dat wil je natuurlijk liever niet (voor jouw eigen nachtrust…). Het beste vraag je je peuter wat er aan de hand is. Is je peuter angstig of bang, troost het dan even en breng het weer terug naar het eigen bed. Neem de tijd om je peuter tot rust te laten komen en laat het in het eigen bed weer in slaap vallen. Als je peuter er weer uit komt, herhaal dit ritueel dan. Het kan voor de rust en het zelfvertrouwen van je peuter namelijk helpen als hij in z’n eigen bed slaapt. Het is natuurlijk goed voor je eigen rust en privacy.”

“Wanneer je peuter regelmatig huilt, kijk dan of er iets aan de hand is. Als je peuter geen pijn heeft en niet ziek is, kun je het vaak met een knuffel en kalmerende woorden weer tot rust brengen in bed. Als het niet hoeft, haal je je peuter niet uit bed. Ga daarna weer rustig weg. Bij sommige kinderen helpt het om een lapje of knuffeltje dat je als ouder overdag op je huid gedragen hebt, ‘s nachts aan je peuter te geven. Dat geeft een vertrouwd gevoel. Je peuter heeft dan het gevoel dat papa of mama toch een beetje bij hem is.”

Kortom, een vast dagritme en slaapritueel – zoals het voorlezen van een verhaaltje voor het slapengaan – is dus erg belangrijk volgens Dean Wolters. Het is iets wat er voor kan zorgen dat je peuter rustiger slaapt. Andere belangrijke slaapvoorwaarden voor een onverstoorde nachtrust zijn: het vrij zijn van honger, dorst, angst, pijn en een comfortabele, vertrouwde, veilige en donkere slaapkamer.

Hoe ziet de ontwikkeling van slaap bij kinderen eruit?

“Hoe ouder je kind wordt, hoe minder slaap het in principe nodig heeft. Uiteraard bestaan hier uitzonderingen op, want er zijn immers grote individuele verschillen. In onderstaand overzicht zie je de richtlijnen die de American Sleep Foundation aanbeveelt:

Als je alle tips al hebt geprobeerd en je peuter toch niet rustig zelf kan slapen, neem dan contact op met het Consultatiebureau of met je eigen huisarts.

Geplaatst op 29 november 2019 | Categorie Peuter