Kinderen en geld

Kinderen die al vroeg goed met geld leren omgaan, hebben minder geldproblemen op latere leeftijd. Logisch ook, want goed met geld omgaan kun je niet zomaar, dat moet je leren.
Als ouder speel je hier een belangrijke rol in: jij bent hét voorbeeld voor je kind.
Kinderen en geld… hoe pak je de financiële opvoeding aan? Vanaf welke leeftijd begin je? En hoe doe je dat dan?

Het Nationaal Instituut voor Budgetvoorlichting (Nibud) weet hier alles van. Lees verder voor meer informatie en tips!

Je voorbeeldrol als ouder

Het komt vaker in onze artikelen voorbij: ‘een kind doet niet wat jij zegt, een kind doet wat jij doet’. Hoe jij zelf omgaat met geld, of de betekenis die geld voor jou heeft, geef je (onbewust) door aan je kind. Denk aan gezegdes en uitspraken als: ‘Geld moet rollen’, ‘Geld maakt niet gelukkig’, ‘Je moet hard werken voor je geld’, ‘Ik kom geld te kort’, ‘Wie voor een dubbeltje geboren is wordt nooit een kwartje’, of ‘Een gat in de hand hebben’.

Hadden jullie het vroeger thuis niet breed en lag hier schaamte op? Dan zou het zomaar kunnen dat jij wil dat het je kind aan niks ontbreekt. En dat je makkelijk ja zegt als je kind iets uit de winkel wil hebben. Dit wordt dan als heel normaal gezien door je kind, want het weet niet anders.

Het kan ook zijn dat je zelf al jong een bijbaantje had waar jij je eigen geld mee verdiende. Dit gaf je vrijheid en je voelde je zelfstandig. Dat vind je nu ook belangrijk en draag je uit in de opvoeding van jouw kind.

Tip:

Het is goed om je bewust te zijn van je eigen overtuigingen over geld en waar deze vandaan komen. Om ze te bespreken met je partner en van daaruit samen te bekijken wat jullie belangrijk vinden als het gaat om de ‘financiële opvoeding  van je kind’.

Geld verdienen en uitgeven

Al heel jong leren kinderen wat geld is en dat je er spullen mee kunt kopen. Je gaat samen boodschappen doen of je hebt lekker gegeten in een restaurant en je rekent af, contant of met de pin. Thuis in een rollenspel komt je dochter je haar zelf bereide menu brengen en vraagt daar 10 euro voor.

Voor je kind lijkt het alsof betalen altijd kan. Als ouder kun je je kind vertellen hoe jij jouw geld verdient. Dat je werkgever jou betaalt en dit geld stort op jouw rekening. En dat jij dit geld weer kan opnemen met je pinpas. Maar ook dat het op enig moment op is en dat je daarom goed moet nadenken waar jij je geld aan uitgeeft.

Maak gebruik van ‘spontane leermomenten’, d.w.z. dat je datgene wat je als ouder in het dagelijks leven meemaakt, bewust inzet in de opvoeding van je kind. Vertel bijvoorbeeld terloops aan je dochter dat je deze maand al best veel geld hebt uitgegeven en dat je even geen extra dingen koopt tot het salaris op je rekening staat. “Maar heb je dan geen geld gespaard?” vraagt ze dan wellicht. “Ik heb wel genoeg op mijn spaarrekening staan, maar dat wil ik liever voor belangrijke dingen bewaren. Bijvoorbeeld als de auto kapot gaat of als we een nieuwe wasmachine nodig hebben.” Zo kun je ‘omgaan met geld’ thuis regelmatig tot onderwerp van gesprek maken.

Zakgeld

Een goed middel om te oefenen met geld is zakgeld. Vanaf ongeveer een jaar of 6 kunnen kinderen de verschillende munten herkennen. Dat is dus een goede leeftijd om te beginnen met zakgeld. Schrik niet als je kind het geld het liefst meteen uitgeeft, dat is heel normaal. Als kinderen ouder worden krijgen ze een beter besef van tijd. Ze begrijpen dan dat je later iets duurs of groters kunt kopen, als je geld opzij legt.

Het ene kind is het andere niet. Sommige kinderen hebben al eerder belangstelling voor centjes, andere kinderen zijn er pas een jaar later aan toe. Sluit daar bij aan.

Waarom zakgeld?

Als jij je kind zakgeld geeft leert hij spelenderwijs de waarde van geld kennen. Hij leert keuzes maken en omgaan met een beperkt budget. Als hij al z’n geld uitgeeft aan snoep kan hij geen Pokemon kaarten meer kopen, want op = op.

Je kunt met je kind het gesprek aangaan over ‘wat heb je echt nodig’ en ‘wat wil je gewoon heel graag hebben’. Dat is belangrijk voor later; dan moet je ook je wensen afstemmen op je portemonnee en keuzes maken.

Trek dit ook door in het dagelijks leven. Praat over geld en hoe je het uitgeeft als je boodschappen doet of de stad in gaat. Koop je het zoveelste T-shirt of crëeer je een spontaan leermoment zeg je: “Ik vind het heel mooi, maar ik heb genoeg T-shirts in de kast liggen”. En misschien gun je jezelf juist wél een keer een extraatje. Laat je kind zien hoe jij deze afweging maakt, daarmee leert het dat het niet vanzelfsprekend is dat je altijd alles zomaar kunt kopen.

Hoeveel zakgeld?

Het bedrag dat je aan zakgeld geeft hangt op de eerste plaats af van hoeveel je zelf te besteden hebt. Maar ook van wat je kind van het zakgeld moet betalen. Als je het zakgeld geeft om snoepjes of (klein) speelgoed van te kopen is een klein bedrag voldoende. Moet je kind (als het wat ouder is) ook cadeaus betalen of andere dingen die duurder zijn – bijvoorbeeld een abonnement – dan is een hoger bedrag nodig.

In onderstaande tabel zie je wat volgens het Nibud basisschoolkinderen zoal per week krijgen:

Richtlijnen voor zakgeld

Besluit je om je kind zakgeld te gaan geven, dan helpen deze tips je op weg:

• Geef steeds hetzelfde bedrag op een vast tijdstip
• Geef in het begin contant zakgeld, muntjes of briefjes voor in de spaarpot. Dat is tastbaar en maakt het beter inzichtelijk voor een kind. Wanneer kinderen wat ouder zijn en al gewend aan zakgeld, kun je overwegen om het op een bankrekening te storten, hierover later meer.
• Spreek vooraf af hoe lang je kind met dit bedrag moet doen (een week, een maand)
• Geef duidelijk aan wat je kind wel en niet van het zakgeld moet betalen
• Stel een termijn vast waarvoor de hoogte van dit bedrag geldt (bijvoorbeeld tot de volgende verjaardag)
• Zakgeld is geen loon en ook geen middel om te straffen. Het is vooral bedoeld om van te leren.
• Laat je kind dus ook van fouten leren. Je hoeft als ouder niet direct in te grijpen als alles aan zaken opgaat die in jouw ogen niet nuttig zijn. Laat het je kind zelf ervaren.
• Zet de gemaakte afspraken op papier. Print bijvoorbeeld een zakgeldcontract en onderteken het samen.

Sparen

Je geld uitgeven aan leuke dingen is helemaal prima, maar het is ook belangrijk om te leren sparen. Grotere uitgaven moeten ze later ook plannen. Je kunt je kind leren hier geld voor opzij te zetten.

Kinderen krijgen vaak al vroeg wensen. Ze zien andere kinderen met bepaald speelgoed of hun favoriete vlogger draagt een cool petje in een van zijn video’s. De tijd dat je moest wachten tot de reclamefolder in de bus viel is voorbij. Kinderen zien online precies wat er te krijgen is… en wat ze leuk vinden!

Deze wensen zijn een mooie ingang om je kind te leren sparen. Krijgt je kind al zakgeld, dan kun je er samen voor kiezen om een deel van het zakgeld in de spaarpot te stoppen. Zo kan je kind de munten voelen en tellen en het bedrag zien groeien.

Vanaf een jaar of 8 kan je kind begrijpen dat je na een paar weken geld opzij zetten iets kan kopen dat duurder is dan je wekelijkse zakgeld. Dit kan uiteraard aangevuld worden met iets extra’s, zoals verjaardagsgeld of geld voor het rapport.

Voor kinderen is contant geld nog steeds de beste manier om de waarde van geld te leren kennen. Je kan samen tellen hoeveel muntjes van 20 cent er in een euro gaan. En hoeveel wisselgeld je krijgt als je iets in de winkel koopt.

Je kan je kind wel alvast uitleggen hoe een bankrekening werkt. Pin bijvoorbeeld waar hij bij is en laat op je bankoverzicht zien dat het geld van de rekening af is geschreven. Zo leert je kind dat de pinautomaat geen onuitputtelijke geldmachine is.

Bankrekening

Vanaf een jaar of 10 kun je samen met je kind een bankrekening en spaarrekening openen.

Gebruik daarbij ook de mobielbankierenapp en/of de internetbankierenomgeving. Je kan ervoor kiezen dat je kind nog niet zelf overboekingen kan doen. Maar zo raakt hij wel alvast vertrouwd met het online bankieren en kan hij makkelijk zijn bankrekening inzien.

Je kan er dan ook voor kiezen om het zakgeld (wekelijks) over te maken in plaats van contant te geven.

Log de eerste paar keer samen in. Inloggegevens zijn geheim en moeten veilig bewaard worden. Spreek samen met je kind af hoe je dat gaat doen. Laat zien hoe je het saldo kan checken en hoe je bij- en afschrijvingen nakijkt.

Het is slim om de bankrekening van je kind aan je eigen rekening te koppelen. Zo kun je op de achtergrond meekijken en eventueel ingrijpen als er dingen gebeuren die niet volgens jullie afspraken lopen.

Pinnen

Als je met 10 jaar je eigen bankrekening hebt hoort daar ook een bankpas bij. En een bankpas vraagt om een stukje verantwoordelijkheid. Dus oefen samen.

Ga samen een aantal keer pinnen in een winkel en bij een geldautomaat. Laat zien hoe je de pas en het gepinde geld veilig bewaart en hoe je het intoetsen van de pincode afschermt.

Je kunt ervoor kiezen om ook al uit te leggen hoe contactloos betalen werkt. Vind je dat risico (nog) te groot, zet dan het contactloos betalen uit of verlaag de pinlimiet. Dit kun je instellen via de online bankierenomgeving.

Leer je kind veilig te pinnen met deze tips:

• Houd de pincode geheim. Vertel hem niet aan anderen
• Bewaar de pinpas op een veilige plek en leen hem nooit uit
• Bewaar de pincode niet samen met de bankpas
• Geef tijdens het pinnen anderen geen kans om mee te kijken
• Laat je niet afleiden tijdens het pinnen

Tip! Bewaar zelf de pincode van je kind, mocht hij hem een keer vergeten.

Het hebben van een bankrekening heeft absoluut voordelen. Je kind kan het geld bijvoorbeeld nergens laten slingeren, de uitgaven zijn overzichtelijk (ook voor jou als ouder) en hij hoeft geen geld mee te nemen als hij iets gaat kopen. Geef je kind daarom voordat hij naar de middelbare school gaat een eigen bankrekening met pinpas. Zo kun je samen oefenen voordat hij zelfstandiger wordt.

Schulden

We maken het allemaal wel eens mee. “Mama, mag ik dit kopen van mijn eigen geld?”, vraagt je kind als jullie in de winkel zijn. Maak hier een spontaan leermoment van door te vragen:  “Heb je geld bij je dan?!” Je kind is uiteraard heel clever en oppert: “Nee, maar dan kun jij het voorschieten en dan betaal ik het terug!”

Dit voorbeeld geeft een mooie ingang om te praten over schulden. Want… “Weet je dan hoeveel geld je precies hebt? Is dat genoeg om mij straks terugbetalen?”

Ook het fenomeen ‘geld lenen kost geld’ kun je proberen uit te leggen als het toevallig ter sprake komt, of als jij als ouder zo’n spontaan leermoment weet te creëren. Bijvoorbeeld tijdens een gesprek aan tafel over wat een hypotheek is en dat je hier rente over betaalt.

Fouten maken

De manier waarop je kind omgaat met zijn geld kan botsen met jouw ideeën over het besteden van geld. Probeer je kind niet te strak te houden en waar nodig alleen een beetje bij te sturen of te helpen. Je kind moet tenslotte leren hoe je geld uitgeeft en spaart. Is zijn geld ‘ineens’ op? Dan is dat een goede les voor je kind om het de volgende keer anders aan te pakken.

Merk je dat je kind bewust nadenkt over geld en hoe hiermee om te gaan? Maak er dan een complimentje over.

• Lees in dit eerder verschenen artikel meer over complimenten geven.

En in plaats van te praten over ‘goed’ of ‘fout’ is het misschien veel interessanter om je kind te vragen wat hij wel of niet belangrijk vindt als het gaat om geld. Het antwoord zal je misschien verrassen!

Bron: Nibud, Ouders van nu.

Vragen? Contact?

Heb je naar aanleiding van dit artikel een vraag? Wil je graag met iemand in contact komen omdat je vragen of zorgen hebt? Bel of stuur een whatsapp-bericht naar het CJG 046-8506910 of mail naar info@cjg-wm.nl en we zorgen dat jouw vraag op de juiste plek terecht komt.

Geplaatst op 21 april 2022 | Categorie Nieuws, Schoolkind