Het belang van contact | mentaal fit tijdens deze coronatijd

In dit zesde artikel in de serie ‘mentaal fit tijdens deze coronatijd’, vertellen de jongeren van de inloop in wijkcentrum De Linde (Geleen) en jongerenwerker Said Hammoud (Partners in Welzijn), over het belang van contact met leeftijdsgenoten. Daarnaast geven we tips over wat je als jongere kunt doen als je je eenzaam voelt en graag meer contact wil met je leeftijdsgenoten.

Onderzoeken bevestigen dat jongeren en jongvolwassen door de coronamaatregelen mentale problemen zoals eenzaamheid, somberheid en angst ervaren. Nog meer dan andere leeftijdsgroepen. Hoe blijven zij mentaal fit tijdens deze coronatijd?

Veel jongeren en jongvolwassenen voelen zich op dit moment eenzamer dan normaal, doordat ze minder sociaal contact hebben. Als jij je alleen voelt, ben je dus zeker niet de enige. Het is heel normaal als je je soms eenzaam voelt, en ook als dit nu vaker voorkomt dan voor de corona-ellende. Normaal gesproken voelt ongeveer 40-70% van de jongeren zich wel eens eenzaam. Dit gevoel verdwijnt vaak na een tijdje weer. Hoewel het vervelend is, is er dus nog geen reden voor paniek. Ook nu niet, maar het duurt nu al zo lang en we weten niet wanneer het eindigt, dus het kan wel helpen om er eens bij stil te staan en actief mee aan de gang te gaan. Want… er zijn wellicht meer mogelijkheden dan je nu denkt!

Open inloop jongerenwerk

Said Hammoud is jongerenwerker. Elke dinsdagavond organiseert hij een ‘open inloop’ in de wijk Lindenheuvel in Geleen, in wijkcentrum De Linde. Dit is ook gewoon door blijven gaan sinds de harde lockdown vanaf december; juist nú is het belangrijk dat jongeren contact met elkaar blijven houden. “Op zo’n inloopavond komen er gemiddeld zo’n 9 jongvolwassenen, tussen de 16 en 28 jaar. De gemiddelde leeftijd ligt rond de 19 jaar. De meesten zijn studenten aan het MBO of HBO,” vertelt Said.

“Wat ik ze vooral hoor vertellen is dat ze heel veel last hebben van het thuisonderwijs, het digitaal volgen van lessen. Ze missen de structuur van het naar school gaan en zijn vaak moeilijk te motiveren. Ze kunnen nu niet fysiek met leerkrachten of andere studenten sparren, terwijl ze dit wel nodig hebben. Tijdens de open inloop vinden ze hier wel mogelijkheden voor. Er wordt veel over hun studie uitgewisseld.”

Said vervolgt: “In hun vrije tijd doen ze natuurlijk veel online, op de telefoon, chatten met elkaar. Maar formele dingen online, zoals les volgen of solliciteren, vinden ze moeilijk of spannend.”

Het is heel fijn dat de scholen voor Voortgezet Onderwijs en MBO vanaf 1 maart weer deels open gaan, maar de studenten aan HBO of universiteit moeten nog even wachten helaas…

Ervaringen van jongeren

Een aantal jongeren die de open inloop van Said bezoeken willen graag hun ervaringen delen over deze tijd. Hoe beleven zij het vele thuis zijn, de online lessen en vooral: het gebrek aan contact met leeftijdsgenoten?

Vermoeidheid

Mohammed (19) legt het als volgt uit: “Wij wonen thuis met 6 personen. Dan is het heel moeilijk om je te focussen op je studie. Ook heb ik heel lang online les. Van 8.30 tot 13.00 uur, zonder pauze. Als we op school zijn hebben we veel vaker een momentje pauze. Na een kleine lunchpauze gaat het in de middag online gewoon weer verder…”

Ook Nomi (19) vertelt dat ze na een dag online les doodmoe is. Ze zit niet lekker in haar vel. Ze zit in het eerste jaar van de HBO-studie Social Work. En dit is natuurlijk een moeilijke tijd om aan je studie te beginnen… “Voorheen kon ik best genieten van tijd voor mezelf; een maskertje, lekker Netflix kijken. Maar nu merk ik dat ik teveel thuis zit en te weinig contact heb,” vertelt ze. Nomi trainde een aantal keer per week met handbal en gaf ook nog training aan de kleintjes. “Ook dat valt nu weg. Ik ben nog wel eens een keer gaan hardlopen, maar daar heb ik nu eigenlijk de energie niet meer voor.”

In dit artikel wordt uitgelegd waarom online les volgen (of voor de werkenden onder ons het online thuis werken) zoveel vermoeiender is dan fysiek les op school (of een face to face gesprek op je werk). Het kijken naar een beeldscherm is meer vermoeiend dan het kijken naar echte gezichten. Dit maakt de combinatie spraak-beeld vermoeiend. Je moet meer je best doen om een boodschap over te brengen en te begrijpen. Ook zijn er minder ‘natuurlijke’ pauzes. Van leslokaal wisselen (terwijl je kletst met je klasgenoten), even een kop koffie halen, dat is er allemaal niet bij. Ook ben je online continu cognitief bezig, je moet naast het gesprek of de les volgen ook nog bezig zijn met de technologie, hebt vaak meerdere schermen open (en je telefoon) waardoor afleiding op de loer ligt. Een recept dus voor vermoeidheid, het is gewoon veel intensiever.

Gebrek aan structuur

Alyza (28), ook studente Social Work vertelt: “Als je om 12:00 uur les hebt, kun je gerust om 11:50 uur uit bed komen. Je loopt 2 meter en je zit achter je laptop. Er is geen onderscheid meer tussen school en thuis.’

Ilias (19) herkent wat Alyza zegt. “Je hoeft niet naar school, je hoeft je niet aan te kleden. Ik kom uit bed, trek een trui aan en ga aan de laptop zitten. Er is geen structuur. Daardoor is mijn motivatie helemaal weg.” Om zich heen ziet hij mensen stoppen met de opleiding. “Door het gebrek aan écht contact ervaar ik geen band met mijn klasgenoten. Als ik fysiek naar de opleiding kon zou ik een heel andere student zijn.”

Feedback geven aan anderen of op jezelf reflecteren is online veel moeilijker, zeker als je die band met klasgenoten niet ervaart door het gebrek aan contact, zoals Ilias uitlegt. Ilias merkt ook dat hij snel afgeleid is: “Ik pak nu veel sneller mijn telefoon erbij, dat zou ik in de klas niet doen.”

Alyza haakt er op in: “Ik weet vaak ook niet goed wat ik online kan zeggen. Ik kan de lichaamstaal van de ander niet goed lezen, ik weet dan bijvoorbeeld niet of een grapje gepast is of niet.”

Ayman (19) mist ook de structuur en het sociale contact met anderen. Hij voelt zich opgesloten. “Je zit constant op datzelfde kamertje.”

We vragen de jongeren of ze die structuur die ze zo missen niet zelf kunnen aanbrengen. Dus toch op tijd opstaan en zorgen dat je verzorgd en aangekleed bent als je achter de laptop kruipt. Op tijd pauze nemen (als het lesrooster dat toelaat), naar buiten gaan.

Ilias antwoordt meteen heel stellig: “Dat kán wel, maar dan zit je nog de hele dag alles online te doen. En je ziet dan nog steeds de hele dag al die hoofdjes op je scherm.”

Waarom is contact zo belangrijk?

Neuropsycholoog Jelle Jolles legt in een interview met Humo uit dat door het gebrek aan echt contact als het ware de ontwikkeling van jongeren wordt stopgezet. Iets wat menig volwassene en ouder niet goed begrijpt, want wat is er nou zo erg als je bijvoorbeeld even niet op straat kunt ‘hangen’ om je vrienden te zien? Wat ze dan vergeten is dat er tijdens dat ‘hangen’ ongelooflijk veel gebeurt. Je leert als jongere ook door naar je leeftijdsgenoten te kijken, door te zien hoe zij bijvoorbeeld een ruzie oplossen. Door het kijken naar welke kleren er gedragen worden, kun je voor jezelf bepalen hoe jij er uit wilt zien. Je ontwikkelt je eigen identiteit. Je lacht samen om dingen die verder niemand begrijpt. Het weinige échte contact met leeftijdsgenoten kan voor een jongere echt aanvoelen als niet echt leven.

Het is zelf onderzocht hoe het brein van jongeren reageert als ze plaatjes krijgen te zien van leeftijdsgenoten die dingen doen: dan lichten hun hersenen fel op. Als je een foto van hun leraren of ouders toont, gebeurt er veel minder. Jongeren hebben een sociaal brein (in ontwikkeling) en zijn minder geboeid door school of door hun ouders.

In het algemeen kunnen we stellen dat contact voor iedereen belangrijk is. De mens is van oudsher een groepsdier; alleen redt hij het niet, hij heeft anderen nodig om te overleven.

Fysiek contact is daarbij belangrijk. Het zorgt ervoor dat het stresshormoon cortisol daalt en het ‘knuffelhormoon’ oxytocine stijgt. Wanneer je wordt aangeraakt, een arm om je heen, geknuffeld: dat doet iets met je geluksgevoel. Je voelt je lijf, je voelt dat je bestaat! Aangeraakt worden is een primaire levensbehoefte, op elke leeftijd.

Tips van onze jongeren en de jongerenwerker

Ayman zegt: “Ga tussendoor naar buiten. In de eerste lockdown ging ik tussen de online lessen door naar buiten. In de winter niet, ik kan niet goed tegen de kou.” Gelukkig voor Ayman hangt nu het voorjaar in de lucht!

Alyza denkt vooral na over de hoeveelheid prikkels die kinderen en jongeren krijgen door hun mobiele telefoon. “Mijn tip: neem je telefoon niet mee naar bed. Je krijgt constant prikkels en dat is niet goed voor je. Je wordt er helemaal ingezogen. En we zitten al zoveel online voor school. Pak je mobiel er ’s ochtends ook niet meteen bij.”

Zelf wordt ze eerst rustig wakker en ‘luistert’ ze eerst even naar zichzelf. “Vervolgens drink ik een glas water en daarna pak ik rustig mijn telefoon.”

Nomi heeft met Kerst een gitaar gekregen. Ze merkt dat ze er veel plezier aan beleeft om te spelen. “Ik kan het nog niet goed, maar ik vind het wel heel leuk om te doen. En daar gaat het om. Even met mijn gedachten bij iets anders, iets leuks. Dus: ga iets doen!”

Agit (16) volgt praktijkonderwijs en mag nu weer wat vaker naar school dan eerst. “School is chiller“, zegt hij. Een goed voorbeeld van hoe menig jongere school is gaan (her)waarderen, wie had dat ooit gedacht?

“Buiten school is de rest eigenlijk best k*t,” vult Milan (19) aan. Hij merkt dat jongeren meer slechte dingen gaan doen. “Zelf ben ik in de lockdown meer gaan roken,” geeft hij toe. “En ik zie jongeren om me heen ook meer lachgas gebruiken, puur uit verveling.” Said vult aan: “Jongeren willen uit die sleur. Ze gaan op zoek naar prikkels.”

Mohammed heeft als tips: “Blijf je vrienden opzoeken, houd die sociale contacten, zodat je je niet eenzaam gaat voelen. Anders wordt het alleen maar moeilijker en moeilijker. En probeer de situatie te accepteren, ook al is het moeilijk.”

Haci (21) volgt een opleiding ICT en vertelt dat een docente aan hen vroeg wat ze voor de studenten kon betekenen. Dit waardeert hij. ‘Maar ze kan niks doen, de situatie is zoals hij is. Uiteindelijk gaat het erom of je open staat voor verandering. Een andere mindset.”

Wat houdt dat precies in, een andere mindset? Haci legt uit:  “Geloof er in dat deze situatie over gaat. We hebben nu een moeilijk jaar op de opleiding, door het thuis onderwijs, maar we hebben nog een aantal jaren te gaan.” Hij vervolgt: “Als je nu niet met tegenslag om kan gaan, hoe doe je dat dan later in je werk als er iets gebeurt? Deze situatie vraagt van mij nu extra investering om mijn doel te bereiken (het afronden van mijn opleiding), zodat ik daarna nog jaren kan werken.”

Dus niet vechten, maar de situatie accepteren zoals deze is? “Dat klopt. Dat betekent niet dat ik het per sé eens ben met de maatregelen, maar ik accepteer ze wel. En blijf elkaar steunen,” voegt hij er nog aan toe.

Ook Samet (20) komt elke week naar de jongereninloop in Geleen. Voorheen ging hij veel naar buiten met vrienden, lekker chillen of een potje voetballen. Maar door de maatregelen gaat dat nu niet meer. Hoe vult hij nu zijn tijd? “Ik spreek vaak af bij vrienden thuis, gezellig kletsen of samen gamen. En ik ben blij dat ik nog kan werken en mijn salaris kan verdienen.” Welke tips heb je voor andere jongeren? “Positief blijven en geduldig zijn, ook al weet ik dat dat heel erg moeilijk is. Blijf jezelf, doe leuke dingen en blijf gezond.”

“Blijf positief, we moeten het samen doen!” zegt jongerenwerker Said in het filmpje bij dit artikel. Hij noemt ook de term ‘self fulfilling prophecy’. Oftewel, je krijgt wat je denkt en verwacht. Negatief denken roept ook negatieve gevolgen op. Gelukkig werkt het ook andersom, dus blijf positief!

“Je staat er niet alleen voor. Zoek contact met elkaar. Alles wat mogelijk is .. doen. Vooral doen!”

Vragen? Contact?

Heb jij behoefte aan een luisterend oor? Iemand die niet oordeelt? Of wil je samen met vrienden iets ondernemen? Neem dan contact op met een jongerenwerker van Partners in Welzijn.

Sittard:
Daan: 06 – 51 03 48 64
Martin: 06 – 15 56 30 31
Lara: 06 – 40 89 44 89

Geleen:
Lara: 06 – 40 89 44 89
Said: 06 – 51  16 73 69
Jos: 06 – 20 61 20 95

Beek en Beekdaelen:

Johan: 06 – 51 02 36 46

Heb je naar aanleiding van dit artikel een vraag? Wil je graag met iemand in contact komen omdat je vragen of zorgen hebt? Bel of stuur een whatsapp-bericht naar het CJG 046-8506910 of mail naar info@cjg-wm.nl en we zorgen dat jouw vraag op de juiste plek terecht komt.

Geplaatst op 1 maart 2021 | Categorie corona