Zindelijk worden

Van de luier, naar het potje, naar uiteindelijk zelfstandig plassen en poepen op de wc. Zindelijk worden; bij het ene kind lijkt het vrijwel vanzelf te gaan, het andere kind heeft wat meer tijd en ondersteuning nodig. Als ouder krijg je er hoe dan ook mee te maken. Maar hoe pak je dat nu aan, die zindelijkheidstraining? Vanaf welke leeftijd is je kind er klaar voor? En wat hoort bij een normale ontwikkeling?

We gaan in gesprek met Anja Renkens, pedagogisch coach bij MIK en Spelenderwijs.

Als pedagogisch coach ben je o.a. bij peuterspeelzalen te vinden en heb je veel contact met de pedagogisch medewerkers. Kun je iets vertellen over zindelijkheidstraining op de groep?

“Op de peuterspeelzalen wordt gewerkt met een vast dagritme. Dat betekent dat op vaste momenten luiers verschoond worden (tussendoor kan dat natuurlijk ook wanneer dat nodig is). Ook doen we op vaste momenten toiletrondes. Bijvoorbeeld altijd voor of na het eten, voor het slapen, etc. 

Soms geven ouders aan dat ze thuis met zindelijkheidstraining bezig zijn en dan gaat de pedagogisch medewerker op de groep hier ook mee aan de slag.

Het kan ook zijn dat de pedagogisch medewerker het initiatief voor zindelijkheidstraining neemt, bijvoorbeeld als deze ziet dat het kind signalen afgeeft dat het er klaar voor is. Een kind ziet bijvoorbeeld dat andere kinderen op het potje gaan, het wordt nieuwsgierig en wil ook op het potje. Kinderen doen elkaar namelijk graag na. Als die nieuwsgierigheid er is, is dat een prima moment om met zindelijkheidstraining aan de slag te gaan.

Uiteraard bespreken we dit met de ouders, zodat zij zich hopelijk voldoende gestimuleerd en gesteund voelen om er thuis ook mee aan de slag gaan. Vooral die samenwerking tussen opvang en thuis – en eventuele andere opvoeders, zoals opa en oma – is heel belangrijk. Zindelijkheidstraining kun je niet half doen, je doet het samen. Consequent zijn hierin is belangrijk.”

Je hebt het over signalen die een kind afgeeft. Hoe zie je dat een kind toe is aan zindelijkheidstraining?

“Laat ik beginnen met uitleggen wat zindelijk zijn betekent. Een kind is zindelijk als…

• het begrijpt dat plas en poep in het potje hoort
• het voelt dat het moet plassen of poepen en dit kan ophouden tot op het potje
• het wil meewerken

Het is een natuurlijk rijpingsproces, maar ook een leerproces van het kind. Begin je te vroeg met zindelijkheidstraining, dan krijgt het kind nog geen signalen van het lichaam en voelt het nog niet dat het moet poepen of plassen.

Het kan zijn dat je op enig moment ziet dat je kind zich een beetje terugtrekt, in een hoekje of achter de kast, om te poepen of te plassen. Dit is zo’n signaal dat het kind voelt dat het zijn behoefte moet doen en dat het daar even de rust voor pakt. Dat zou dus een moment kunnen zijn om een potje te proberen.  

Een ander signaal is als het kind last krijgt van zijn of haar vieze of natte luier. Het kind geeft bijvoorbeeld aan dat het verschoond wil worden.

Door de goede kwaliteit van de huidige luiers, die het vocht goed absorberen, voelt een natte luier niet meer zo vervelend, waardoor dit signaal minder duidelijk is. Uit onderzoek blijkt dat kinderen in niet-Westerse landen vaak eerder zindelijk zijn, dat heeft hier mee te maken.”

Heb je tips voor ouders?

Goede timing

“Begin de zindelijkheidstraining in een rustige periode, als je zelf de tijd en de rust ervoor kan nemen. Liever niet rond een spannende periode voor het kind, zoals de verjaardag of met Sinterklaas.”

Hou het speels

“Wat ik heel belangrijk vind, is om het luchtig en speels te houden. Zet eens een potje neer en laat je kindje eens proberen. Doe dit spelenderwijs. Lees tussendoor bijvoorbeeld samen een boekje. Als er per ongeluk een plasje uitkomt, reageer hier dan positief op, maar ook niet heel overdreven.”

Op vaste momenten

“Als je merkt dat je kind nieuwsgierig is naar het potje, zet het dan op een zichtbare plek en laat je kind op vaste momenten op het potje zitten. Net zoals bij de opvang, bijvoorbeeld voor en na het slapen, en na het eten of een tussendoortje. De kans dat er een plasje of poepje uit komt is dan groot.”

Niet dwingen

“Ga vooral niet dwingen of straffen, dit werkt averechts. Voel je dat het een strijd wordt, laat het dan een periode los en begin een aantal weken later opnieuw.”

Luier af

“Als je kind op vaste momenten zijn behoefte doet en je merkt dat de luier regelmatig droog is, dan kun je naar de volgende stap. De luier mag overdag af. Dit is best spannend. Gaat dat iets te snel, dan kun je ook kiezen voor luierbroekjes, die je kind zelf makkelijk aan en uit kan trekken.”

WC verkleiner

“Plassen en poepen gaat het best in een ontspannen houding. Wil je kind in plaats van op het potje (ook) op het toilet, zorg dan dat het comfortabel zit. Dit doe je door een wc verkleiner te gebruiken en een krukje voor onder de voetjes.”

Neem een extra setje kleren mee

“Ga je de deur uit, laat je kind dan van tevoren altijd even op het potje of de wc zitten. Aangezien jullie nog steeds aan het oefenen zijn, kan er ook af en toe een ongelukje gebeuren. Dit hoort erbij. Een extra setje kleren in de tas is wel zo handig.”

Neem de tijd

“Elk kind wordt zindelijk in zijn eigen tempo. Waar het ene kind al rond de leeftijd van 2 jaar zonder luiers kan, duurt het voor andere kinderen tot ze 5 jaar of ouder zijn. Dit is allemaal prima! Probeer er als ouders vooral de tijd en rust voor te nemen.”

Zindelijk in de nacht

“De meeste kinderen zijn rond een jaar of 4 overdag zindelijk. ’s Nachts is een ander verhaal. Tot een jaar of 8 is het niet gek als kinderen nog wel eens in bed plassen.”

Terugval

“Als er spannende dingen gebeuren of veranderingen in de thuissituatie – denk aan een verhuizing, de komst van een broertje of zusje, een scheiding, maar ook de drukte rond de feestdagen – dan kan het zijn dat je kind een terugval krijgt in zindelijkheid. Dit is heel normaal. Reageer rustig en met begrip en heb aandacht voor dat wat er speelt.”

Hulp nodig?

Lukt het zindelijk worden niet of maak je je zorgen over je kind? Dan kun je voor advies en ondersteuning terecht bij het consultatiebureau.

En stel gerust ook je vragen aan één van de pedagogisch medewerkers op de peuterspeelzaal of het kinderdagverblijf van je kind.

Geplaatst op 30 juni 2023 | Categorie Peuter