Uit de schaduw van de ander | cursus voor slachtoffers van huiselijk geweld

Geweld in de privésfeer, oftewel huiselijk geweld, is de omvangrijkste vorm van geweld die voorkomt in de Nederlandse samenleving. Het gaat dan om geweld jegens een partner, de invloed hiervan op  kinderen, geweld tegen kinderen, maar ook geweld jegens ouderen of eergerelateerd geweld. Jaarlijks hebben naar schatting tussen de 200.000 en 230.000 mensen te maken met ernstig of herhaaldelijk huiselijk geweld.

Een veel voorkomende vorm van huiselijk geweld is partnergeweld of ex-partnergeweld. Hiermee wordt elke vorm van herhaaldelijk geweld bedoeld, tussen volwassen partners die samen een huishouden vormen, of tussen ex-partners.

Denk dan aan lichamelijk geweld, zoals slaan en schoppen, maar ook seksueel geweld, extreem jaloers gedrag, de ander constant kleineren of afkeuren of geen contact meer mogen hebben met familie en vrienden. Huiselijk geweld is dus méér dan alleen fysiek geweld, dan mishandeling.

Kinderen en huiselijk geweld

Kinderen die getuige zijn van (ex)partnergeweld, kunnen op allerlei manieren hiermee geconfronteerd worden. Zij zien of horen bijvoorbeeld geweld en conflicten tussen hun ouders. Of ze worden geconfronteerd met de gevolgen ervan, bijvoorbeeld verwondingen van één van beide ouders of het moeten vluchten naar een veilige plek. Kinderen krijgen het geweld hoe dan ook mee, óók als ouders denken dat hun kinderen het niet horen of zien. De gevolgen voor de verdere ontwikkeling van deze kinderen kunnen groot zijn.

Eén van de hulpverleningstrajecten om uit een geweldsituatie te komen is de cursus ‘Uit de schaduw van de ander’. Chris Rozeboom en Nieki Mevissen, beiden maatschappelijk werker bij Partners in Welzijn, vertellen er meer over.

Uit de schaduw van de ander

Chris vertelt: “In mijn werk als maatschappelijk werker had ik veel vrouwen in begeleiding die te maken hadden met huiselijk geweld. Wat mij op een gegeven moment opviel was dat deze vrouwen vaak uiteindelijk terug gingen naar hun gewelddadige partner. Of dat ze in een nieuwe ongezonde relatie terechtkwamen waar geweld plaatsvond. Er was dus duidelijk méér nodig om de cirkel te doorbreken.

Daarom heb ik de cursus ‘Uit de schaduw van de ander’ ontwikkeld. Deze cursus is bedoeld voor vrouwelijke slachtoffers van geweld door (ex)partners. De groep bestaat uit maximaal 8 vrouwen en wordt begeleid door 2 vrouwelijke hulpverleners. Gedurende 18 weken werken we wekelijks aan diverse thema’s, zoals: zelfbeeld en grenzen stellen. Maar ook aan zaken als oude patronen bekijken, op zoek naar jouw kracht en opnieuw de regie over je eigen leven krijgen.

Nieki vervolgt: “Huiselijk geweld begint nooit extreem. Bij een afspraakje heb je niet meteen een blauw oog, want dan zou je niet met deze partner verder gaan. Toch voel je dat het ergens niet pluis is. Je partner reageert niet op een manier die voor jou fijn voelt. Gaandeweg ontstaat er ook agressie; hij scheldt je uit, duwt je een keer of verkoopt je een klap. Dit ontstaat meestal om heel kleine dingen. Het gaat er ook niet om WAT er fout gaat, maar om macht te hebben. Grip op jou en je leven. Uiteindelijk voel je je niet meer veilig, ben je bang voor de reactie van je partner.”

De cirkel van geweld

Eerst ben je verliefd en zit je op een roze wolk. Alles is leuk en gaat vanzelf. Vervolgens ontstaan er ‘kleine scheurtjes’ in de relatie. Dit is heel normaal. Je leert elkaar beter kennen en je gaat je over en weer wat irriteren aan elkaar. Maar plotseling ontstaat er ruzie, om iets heel onbenulligs. Jij hebt bijvoorbeeld rijst gekookt en hij vindt het niet lekker. Maar het is geen gewone ruzie. De situatie loopt uit de hand en er vindt geweld plaats. Je weet niet wat je overkomt. Zo ken je hem helemaal niet! Vervolgens heeft hij verschrikkelijke spijt, hij komt met een bos bloemen en verwent je, maar zegt er wel bij dat je die rijst ook niet had moeten koken. Je weet toch dat hij dat niet lekker vindt? Je denkt bij jezelf: had ik nu maar gewoon aardappelen gekookt, dan was er niks aan de hand. En de volgende keer is dat precies wat je gaat doen.

Jij wil graag weer dat het wordt zoals in het begin en gelooft hem, je past je aan. Je legt de verantwoordelijkheid bij jezelf en neemt je voor om nog beter je best te doen. Jullie zijn allebei blij dat het weer goed is. Jullie zijn weer verliefd en zitten weer op de roze wolk. Heerlijk! Tot het volgende incident… En dit komt meestal sneller dan je verwacht.

“Bij de cirkel van geweld hebben vrouwen vaak het gevoel dat ze nog de regie hebben, maar dat klopt eigenlijk niet,” legt Chris uit. “Als ze zich maar ‘gewoon aanpassen’ dan komt het goed, dan vindt er geen geweld meer plaats, denken ze. Maar: ze gaan steeds meer op eieren lopen en stukje bij beetje raken ze zichzelf steeds verder kwijt. Dit gedrag zit heel diep. De cursus ‘Uit de schaduw van de ander’ is daarom ook een heel intensief traject. Het is eigenlijk groepstherapie die inzet op gedragsverandering. Daar is veel tijd voor nodig!”

Omgeving kan een belangrijke rol spelen

De omgeving van een slachtoffer van huiselijk geweld zegt vaak ‘Waarom ga je niet gewoon weg?!’ Maar een vrouw kan pas weg als ze er aan toe is.

Als een vrouw al 3x geslagen is en bij haar partner blijft zijn mensen snel geneigd om hier wat van te vinden. Ze willen niet meer naar haar verhaal luisteren of de vrouw durft er zelf niks meer over te vertellen. Angst en gevoelens van minderwaardigheid spelen een grote rol. Dan verliest ze vaak haar familie en vrienden, terwijl steun en een netwerk om op terug te vallen juist zó belangrijk is! Als je in een isolement komt is het veel moeilijker om uit de situatie te komen. Je hebt steun en een netwerk nodig.

“Het doel van de cursus is het stoppen van partnergeweld en het doorbreken van de cirkel van geweld, die vaak leidt tot sociaal isolement,” vertelt Nieki. “Om geweld te stoppen is het soms nodig om bij je partner weg te gaan. Maar dat hoeft niet altijd.  Als beide partners het anders willen en graag bij elkaar willen blijven, kunnen er ook relatiegesprekken plaatsvinden.”

De gevolgen voor kinderen

De gevolgen van het getuige zijn van huiselijk geweld zijn voor kinderen vergelijkbaar met de gevolgen van zélf mishandeld worden. Opgroeien in een gezin waar sprake is van geweld tussen de ouders is een aantasting van de basisvoorwaarden van het bestaan: veiligheid, zelfvertrouwen, contacten met leeftijdgenoten en vertrouwen in anderen komen in het gedrang. Kinderen die partnergeweld meemaken, groeien op in een onveilige situatie, zowel lichamelijk als psychisch. Dit heeft gevolgen voor hun ontwikkeling. Ook kunnen ze bij geweldsincidenten zelf gewond raken, bijvoorbeeld doordat ze bij een ouder op schoot zitten, of wanneer ze tussenbeide proberen te komen.

Volgens Chris laten kinderen die getuige zijn van huiselijk geweld verschillend gedrag zien: “Kinderen die opgroeien in een situatie waar veel ruzie is tussen ouders, waar veel geschreeuwd wordt en ook klappen vallen, kunnen allerlei gedrag laten zien. Ze zijn vaak bang en onzeker, voelen zich verantwoordelijk voor hun ouders, kunnen zich op school moeilijk concentreren, gaan veel piekeren en kunnen daardoor moeilijk in slaap komen.

Soms geven kinderen zichzelf de schuld van het geweld en denken dan: als ik maar heel lief doe, gaan papa en mama geen ruzie maken. Andere kinderen proberen juist zo weinig mogelijk thuis te zijn. Kinderen in zo’n situatie voelen zich onveilig en dat is schadelijk voor hun ontwikkeling.”

Het belang van een goede thuisbasis

Kinderen die getuige zijn van partnergeweld tussen ouders, groeien op met gewelddadig gedrag als norm. Dat hun ouders zo met elkaar omgaan, is voor hun de realiteit, hun voorbeeld, voor hen is het als het ware normaal. Dit heeft veel gevolgen voor de manier waarop ze zelf, als kind en later als volwassene, met conflicten omgaan. Dit kan o.a. invloed hebben op de latere partnerkeuze en de relaties van het kind, maar kan ook het risico op crimineel en gewelddadig gedrag op latere leeftijd vergroten.

Nieki geeft het belang van het doorbreken van die cirkel aan: “Als een moeder uiteindelijk andere keuzes durft te maken en uit de cirkel van geweld stapt, zien deze kinderen een moeder als voorbeeld die opkomt voor zichzelf en geweld niet langer meer accepteert. Dit kan helpen om de cirkel te doorbreken, die misschien anders generaties lang kan doorwerken.”

Chris onderstreept dit met cijfers: “Want wist je dat 80% van de meiden die thuis huiselijk geweld mee krijgt, zelf later in een relatie slachtoffer van huiselijk geweld? En 45% van de jongens die thuis blootgesteld worden aan huiselijk geweld, wordt later pleger. En 20% van deze  jongens wordt later slachtoffer.”

Nieki vult aan: “Huiselijk geweld kan bij alle gezinnen en alle culturen voorkomen, zowel bij de loodgieter als de leerkracht. Het is heel bepalend voor je latere leven wat je als kind van huis uit mee krijgt. Wat zie je? Wat is voor jou als kind normaal? Welk voorbeeld krijg je van je ouders?”

“Dus ouders: de vraag is… wat geef jij je dochter mee? Wat geef jij je zoon mee? Hoe zou je willen dat hij met meiden om gaat? Welk voorbeeld geven jullie je kinderen?” Vragen om eens goed bij stil te staan als ouder, volgens Chris en Nieki.

Resultaten van de cursus

Nieki vertelt: “In die 18 weken bij ons in de cursus zien we de vrouwen groeien en sterker worden. Kleine stapjes zorgen uiteindelijk voor grote veranderingen. De kracht van de groep is enorm! Vrouwen voelen dat ze niet de enige zijn, ze staan niet meer alleen, ze krijgen erkenning en steun uit de groep. Ze geven elkaar advies.

We zien vrouwen soms heel onzeker binnen komen, met weinig zelfvertrouwen. En we zien ze uitgroeien tot zelfstandige en sterke vrouwen.”

“Met deze cursus kunnen we écht het verschil maken in het leven van mensen; van vrouwen én hun kinderen, voor de volgende generaties. Dat vind ik fantastisch!” besluit Chris enthousiast.

Meer lezen?

• ”Geweld hoort nergens thuis, samen zoeken we naar een oplossing” (opgroeienin046.nl)
• Kinderen die getuige zijn van huiselijk geweld – Kindermishandeling | NJi

Vragen over of aanmelden voor de cursus?

Bel naar Partners in Welzijn 046-4575700 en vraag naar Chris Rozeboom of Nieki Mevissen.

Vragen? Contact?

Heb je naar aanleiding van dit artikel een vraag? Wil je graag met iemand in contact komen omdat je vragen of zorgen hebt? Bel of stuur een whatsapp-bericht naar het CJG 046-8506910 of mail naar info@cjg-wm.nl en we zorgen dat jouw vraag op de juiste plek terecht komt.

Geplaatst op 2 juli 2021 | Categorie corona, Nieuws