Ik voel me verlaten, leeg en verdrietig

Eenzaamheid… vaak wordt gedacht dat alleen ouderen met dit probleem kampen. Maar niets is minder waar, ook steeds meer kinderen voelen zich eenzaam. Uit recente onderzoeken is gebleken dat zelfs vier op de tien (43%) jongeren zich – minstens een keer in de week – eenzaam voelen. Bij volwassenen van 55 jaar en ouder ligt dat percentage aanzienlijk lager met 16%.
“Het zijn zorgwekkende cijfers”, bevestigt Amanda Postma – schoolmaatschappelijk werker bij Partners in Welzijn. “Eenzame jongeren voelen zich niet gezien of begrepen door hun omgeving. Daarbij komt ook dat ze niet snel op een ander af stappen met hun problemen, veelal uit schaamte of omdat ze niemand willen lastigvallen met persoonlijke vraagstukken. Door dichtbij de jongeren te staan probeer ik zo goed mogelijk inzicht te krijgen in de hulpvraag, om iemand vanuit daar weer met eigen kracht en talent er bovenop te helpen.”

Amanda is sinds december 2016 werkzaam als schoolmaatschappelijk werker voor Partners in Welzijn op scholen in de regio Westelijke Mijnstreek. Ze is hét aanspreekpunt voor jongeren in de leeftijd van 15 tot 25 jaar die – om wat voor reden dan ook – niet lekker in hun vel zitten. “Ik help jongeren die bijvoorbeeld gepest worden, worstelen met hun geaardheid, moeite hebben met de scheiding van ouders of die op zichzelf gaan wonen en tegen diverse problemen aanlopen.”

“De meeste jongeren komen via een mentor van school bij mij terecht. Zij staan dagelijks met de jongeren in contact en merken dan ook als eerste een vorm van gedragsverandering op. Veel voorkomende vormen van gedragsverandering zijn een toename in verzuim, teruglopende schoolresultaten of uitingen van woede of verdriet. Als in een persoonlijke gesprek tussen een jongere en de mentor blijkt dat de gedragsverandering een gevolg is van een buitenschoolse problematiek, dan word ik erbij betrokken. Als een ware bruggenbouwer ga ik aan de slag. Ik probeer mij altijd zo goed mogelijk te verplaatsen in de leefwereld van de jongere. Ik zoek naar verbindingen met school en zorg voor een optimale afstemming met externe partijen zoals een huisarts of Kredietbank. Het doel: ‘t creëren van een stabiele en veilige omgeving als vertrekpunt, waar vanuit we samen de oorzaak van het probleem kunnen definiëren.”

“Vaak blijken meerdere oorzaken een rol te spelen in de gedragsverandering. Eén van die – steeds vaker voorkomende – oorzaken is eenzaamheid onder jongeren. Opmerkelijk, want meestal wordt gedacht dat alleen ouderen met dit probleem kampen. In mijn werkveld kom ik vooral sociale- en emotionele vormen van eenzaamheid tegen. Wanneer jongeren ervaren niemand om zich heen te hebben, spreken we over sociale eenzaamheid. Vooral in de maanden juni, juli, november en december komen veel vragen hieromtrent naar voren. De decembermaand staat ‘vanzelfsprekend’ volgepland met familieactiviteiten, het voorjaar vooral met plezierige uitjes en gezellige zomeravonden met vrienden. Wanneer aan dat ‘beeld’ iets ontbreekt, wordt dat juist in die periodes extra benadrukt.”

“Ondervinden jongeren juist moeite in het aangaan van contact over persoonlijke zaken en gevoelens, dan spreken we over emotionele eenzaamheid. Voor ruim driekwart (78%) van de jongeren is het een groot taboe om over gevoelens als eenzaamheid te praten.” Amanda vertelt: “Ik ervaar zelfs een stuk schaamte. Als jongere hoor je namelijk volop in het leven te staan, op stap te gaan, nieuwe mensen te leren kennen en contacten te onderhouden. Jezelf eenzaam voelen hoort in dit perfecte plaatje niet thuis. Eenzame jongeren gaan zich al snel abnormaal voelen t.o.v. leeftijdsgenoten en klappen dicht.”

“Vaak ben ik de eerste persoon waarbij ze open over dit thema durven te praten. Ze voelen zich echt gehoord en begrepen,” aldus Amanda. “Het voelt fijn dat ik zo van betekenis mag zijn voor iemand. Maar uiteraard is het belangrijk om samen aan een omgeving te werken, waarin ook andere mensen dat stukje vertrouwen en veiligheid kunnen bieden. Daarom begeleid ik regelmatig  gesprekken tussen jongeren, hun ouders en/of docenten en mentoren. Iets wat voor een jongere erg spannend en drempelverhogend is, wordt hierdoor laagdrempelig. Zo ontstaat er een opening tot contact.”

“Ook kan een laag zelfbeeld onderliggend zijn aan eenzaamheid. Vanuit de angst ‘niet goed genoeg te zijn’, kan dit het onderhouden van contacten zwaar beïnvloeden. Het gebruik van sociale media draagt daar in toenemende mate aan bij, waar vooral het delen van de leukste, mooiste, beste en  gezelligste versie van de mens centraal staat. Met één van mijn  begeleide jongeren – die kampte met een laag zelfbeeld –  ben ik allereerst te raden gegaan waar de negatieve gevoelens vandaan kwamen. Hoe reëel zijn deze gevoelens en gedachten daadwerkelijk?! Dankzij het ‘Kwaliteitenspel’ heb ik hem vervolgens kunnen laten inzien welke én hoeveel kwaliteiten hij wel niet bezat. Dat had hij nooit van zichzelf verwacht. Daar kan ik stiekem dan wel ontzettend van genieten. Later werden deze kwaliteiten eveneens bevestigd in een vragenspel. Het idee dat hij t.o.v. anderen onder deed, werd hierdoor ontkracht. Inmiddels zijn er zelfs nieuwe vriendschappen ontstaan in de klas.”

Kortom, eenzaamheid onder jongeren is een complex maar bovenal onzichtbaar probleem. Amanda hoopt middels deze inkijk het thema algemeen op de kaart te zetten en bespreekbaar te maken: “Ook al zal dit niet direct van invloed zijn op de verontrustende cijfers, het kan mensen in ieder geval handvatten geven om het probleem tijdig te signaleren. En aanzetten om ernaar te vragen, te luisteren of om een ander juist dát duwtje in de rug te geven.”

Heb je vragen of twijfels over eenzaamheid? Neem dan eens contact op met een schoolmaatschappelijk werker van Partners in Welzijn of een psycholoog kind & jeugd van CJG Westelijke Mijnstreek.

Geplaatst op 3 december 2019 | Categorie Jongeren